Cậu Chó

Vào khoảng ngày 20 tháng giêng, Quan Huyện và vợ cùng lũ con về thăm Cụ Thượng. Lần ni, bà Huyện đã có mang được vài tháng, bụng đã lu lú, giáng đi có vẻ uể oải nên bà định về Huế để nghĩ dưỡng sức ít lâu. Vả lại sau bữa tiệc trong dinh Quan Phủ Doãn, bà Huyện đã thân với Quan Phó Khâm Sứ, bà đã chạy cho Quan Huyện được lên Đệ Nhứt Hạng Tri Huyện. Lần ni về, có thể bà lại giao thiệp với bên Tòa Khâm nói với chú chồng nàng là Cụ Thượng Thơ Bộ Lại chạy cho ông Huyện thăng chức Tri Phủ hạng nhì có thể bổ làm Tri Phủ ở một Phủ trong tỉnh Thanh Hóa mà rất nổi tiếng giàu có, người hiền hậu hoặc vô Bình Định, Phú Yên một phủ giàu có, hàng tháng có thể kiếm được vài ngàn bạc bổng ngoại, gấp mười lần tiền lương bổng.
Sáng ngày 20 tháng Giêng, Quan Huyện cùng với phu nhân và đàng con bốn đứa lên xe có tài xế lái từ Huyện về Huế, Duyên đang ngồi cho con bú thì mụ Tám Canh reo lên gọi Duyên ?
- Mợ Duyên ơi, Quan Huyện về đó, có lẽ mợ cũng sắp được về quê rồi...
Duyên mừng rỡ, sung sướng vội hỏi :
- Anh Huyện về đó à mụ Tám ?
Quan Huyện và cô Huyện với đàng con về chúc Tết Cụ Lớn đó, xe đỗ trên nhà đó, mợ không nghe tiếng còi xe hơi hả ?
Duyên tươi cười gật đầu :
- Có tiếng còi xe hơi nhưng tưởng xe của ai...
Quan Huyện và phu nhân cùng đàn con vào chào Cụ Thượng Bà rồi xuống thăm cậu Bẩy. Duyên đặt con xuống giường đứng dậy chào Quan Huyện và phu nhân :
- Dạ thưa anh chị...
Quan Huyện cười hỏi :
- Thím Bẩy mạnh hỉ, năm mới chúc thím năm nay sanh thêm cháu trai nữa.
Duyên e lệ, nàng nói với Quan Huyện...
- Dạ, bẩm anh, em có xin phép mạ để về quê thăm chú mạ của em. Mạ biểu đợi hôm mô anh ở trên Huyện về, mạ sẽ biểu anh cho em về với Huyện, rồi em cho cháu về quê thăm ngoại của nó...
Quan Huyện thích thú cười nói :
- Rứa thím sửa soạn đi, mốt tui về, rồi tui đưa thím về. Thím cho cả cháu về nữa hỉ...
- Dợ...
Quan Huyện cười, nhìn người em dâu :
Quan Huyện vợ của ông ta là vợ chồng đã được bốn mặt con nhưng với danh lợi hiện nay, nhờ vợ của ông quen lớn với viên Phó Khăm Sứ ông sắp được thăng quan nhưng ông lại lo ngại không hiểu đứa con trong bụng của vợ ông có phải là con của ông không nữa vì tính ngày có thai lẫn lộn giữa ông và viên Phó Khâm Sứ. Ông Huyện đã tỏ ý lo ngại sanh đứa con mà mũi lõ mắt xanh thì thật là phiền hết sức, có lần bà Huyện tỏ ý lo xa bàn với chồng, uống thuốc trục cái thai ra nhưng Quan Huyện sợ hậu quả oan nghiệp của bào thai, ông không dám làm, Quan Huyện đành an ủi vợ :
- Để coi ra sao đã, lỡ là con của anh thì sao, mình hấp tấp không được...
Bà Huyện cau mặt hỏi :
- Rứa ngộ là con của thằng chả thì răng đây ? Sanh nó ra mà mắt xanh, mũi lõ thì dấu răng được thiên hạ. Lúc nó nhỏ thì còn đỡ, lớn lên trông thì phiền lắm hỉ. Em không biết mô đó nghen, ra răng là anh ráng mà chịu đó hỉ...
Quan Huyện cười đáp :
- Được rồi... Chuyện mô có đó chi mà rộn rứa...
Kỳ ni về Huế bà Huyện phải ở lại Huế để chạy cho Quan Huyện đi Tri Phủ, tỉnh ngoài nhất là tỉnh Thanh Hóa thì thật là hay lắm. Về đất quý hương dễ mần ăn, Huyện mô, Phủ mô, ngoài Thanh Hóa cũng có tiền hết mà... Do đó, Quan Lại mô ở triều đình Huế được bỏ đi mần việc cũng mong được về Thanh Hóa au giàu lắm.
Xuống thăm chú em và mấy người em dâu xong, Quan Huyện và vợ lên nhà chúc Tết mạ ruột. Cụ Thượng Bà ôm lấy đứa cháu nhỏ hỏi chuyện. Cụ Thượng Bà hỏi :
- Các cháu có sang bên bác Đốc không ?
Thằng Phú, đứa con lớn của Quan Huyện đã bẩy tuổi đáp :
- Dợ, bẩm nội, con đến chúc Tết mừng tuổi nội rồi mới sang mừng tuổi bác Đốc mà...
- Cháu của nội ngoan quá. Đây nè mừng tuổi các cháu đó hỉ !
Cụ Thượng Bà lấy tiền mừng tuổi cho các cháu, vợ chồng Quan Huyện vô chào Cụ Thượng Bà, Quan Huyện hỏi :
- Thưa mạ, chú con đi mần à ?
- Ừ, chú đi mần từ ngày mồng bốn à, dạo ni coi chừng bận thì phải.
- Chú con phải họp bên cơ mật viện luôn bên Tòa Khâm như có chuyện chi thay đổi thì phải...
Bà Huyện giật mình vội hỏi :
- Thưa mạ, thay đổi răng bên Tòa Khâm, con định về chạy cho nhà con đi Tri Phủ về Thanh Hóa, phía bên Nam Triều đã có chú rồi, khỏi lo. Chú mần Thượng Thơ Bộ Lại chuyện đi Tri Phủ Thanh Hóa không sợ cản trở nhưng mọi quyết định là ở bên Tòa Khâm hết, con sợ thay đổi thì phiền lắm...
Cụ Thượng Bà cười đáp :
- Tiếng là thay đổi nhưng mô vẫn hoàn nớ, nghe đâu Cụ Khâm Sứ được thăng toàn quyền, còn Cụ Phó Khâm Sứ lại lên thay chức Khâm Sứ...
Bà Huyện mừng rỡ reo lên :
- Rứa thì xong rồi. Con không hiểu ngoài nớ Phủ mô tốt nhất. À mà trước tê, chú con có mần Tổng Đốc Thanh Hóa mạ đã từng ở ngoài nớ chắc mạ biết rành chuyện ngoài nớ lắm hỉ...
Cụ Thượng Bà cười đáp :
- Chi chớ tỉnh Thanh Hóa mạ coi như ở trong bàn tay của mạ mà. Chú mi cũng rành lắm đó. Ông mần ba năm Tổng Đốc Thanh Hóa, tỉnh đó thiệt là sung sướng, gạo trắng, nước trong, người thuận hòa lại giàu có mà. Làm quan ở Thanh Hóa một năm bằng làm quan nơi khác mười năm, ngoài tỉnh nớ thứ chi cũng ngon lắm. Lúa gạo thì có phủ Nông Cống, người ta có câu : Được mùa Nông Cống sống cả mọi nơi, thì con đủ biết phủ to ra răng rồi. Rừng núi thì có sáu Châu Thượng Du toàn là người Mường, Miến bể thì có Tỉnh Gia, Quảng Sương, Hậu Lộc nhưng đừng đi mấy chỗ nớ, dân tình bướng bỉnh lắm, ngoài nớ đã có câu :
- Nhứt Gia, Nhì Sương, thứ Ba Hậu Lộc.
Nghĩa là thứ Nhất Phủ Tỉnh Gia, dân bướng bỉnh nhưng họ cũng giàu lắm, mấy nơi làm nước mắm Chư Ngọc Đường, Do Xuyên, Ba Lòng, Biện Sơn giàu mô mà giàu rứa, nhà ngói san sát...
Bà Huyện thích thú hỏi :
- Dợ, thưa mạ, rứa mạ dạy nhà con xin đổi đi mô cho tiện ở Nông Cống được không thưa mạ...
Cụ Thượng Bà gật đầu :
- Được, ở Nông Cống thì còn chi nữa. Ở ngoài nớ có hai Phủ lớn là Nông Cống. Hàng Hóa, Thọ Xuân và Thiệu Hóa dân đông lại giàu, nhưng nhất là Nông Cống hơn hết. Phủ Nông Cống là Phủ đất rộng lại có nhiều ruộng nông gia cấy hai vụ. Năm nào cũng được mùa cả, dân tình rất hiền hậu, thích tranh giành chức tước Lý Hương thì con tha hồ thu tiền. Con biết không, trước kia, khi chú của con mần Tổng Đốc Thanh Hóa mỗi kỳ Hội Hương ở tỉnh các quan Phủ, Huyện, Châu đều phải đóng tiền hối lộ ba quan lớn tỉnh. Chỉ nhưng tiền đó cũng đủ gấp 10 lần tiền lương Tổng Đốc rồi. Hồi đó lương Tổng Đốc của chú con mỗi tháng 365đ, còn tiền bổng ngoại mà các quan Phủ, Huyện, Châu đóng góp được gần 5.000đ.
Bây giờ con mần răng xin được đi Tri Phủ Nông Cống thì nhứt rồi.
Về phía Bộ Lại có chú của con không lo nhưng quyền mô phải bên Bộ Lại, mà quyền bên Tòa Khâm, con lo chạy bên Tòa Khâm được là xong hết.
Bà Huyện sung sướng hãnh diện, khi nghe mạ chồng nói là phải chạy bên Tòa Khâm, bà cười nói :
- Bên Tòa Khâm thì mạ khỏi lo, con quen thân với Phó Khâm Sứ, xin chi mà không được.
Cụ Thượng Bà cười sung sướng :
- Rứa thì còn phải lo chi nữa. Như rứa thì con đi Tri Phủ Nông Cống dễ dàng quá mà...
Quan Huyện gật đầu nói :
- Thưa mạ, hôm ni vợ chồng con về là để nhà con đi vận động bên Tòa Khâm cho con đi Tri Phủ Nông Cống, cho tin là xong vì nhà con thân với Cụ Lớn Phó Khâm Sứ lắm. Nhà con xin chi cũng được mà.
- Rứa hỉ, rứa thì tốt quá, lát nữa hỉ, chú của con về con nói cho chú con hay, chú con lo liệu bên ni cho.
Vừa lúc đó, từ bên ngoài có còi xe hơi, một chiếc xe Citroen hai ngựa, từ bên ngoài đi vô, đỗ ngay trước cửa nhà Cụ Thượng. Vừa trông thấy xe Cụ Thượng Bà reo lên :
- Chú các con về kìa !
Cụ Thượng Thơ Bộ Lại từ trên xe mở cửa bước xuống thấy Quan Huyện và vợ cùng lũ con ngồi trong nhà, ngài bèn reo lên...
- Chà vợ chồng con cái bây về đó hỉ... Răng Tết không về các con ?
Quan Huyện đáp :
- Dợ, thưa chú, chúng con phải ở Huyện coi có chuyện cần, mãi hôm ni mới về được. Tết năm ni mấy thầy Cai Tổng và Lý Trưởng tổ chức mừng Xuân trong Huyện nên con phải ở lại mấy ngày trong Huyện.
Cụ Thượng Bà cười hỏi :
- Đánh bạc hỉ !
Quan Huyện cười đáp :
- Dợ, đánh xốc dĩa, dợ, mỗi ngày cũng thu được cả ngàn đồng xâu, trừ tiền chi phí cho đám Cai Lệ rồi. Đánh suốt 12 ngày ni con cũng được 15.000đ, bằng lương ba năm đi là Tri Huyện đó thưa chú và mạ.
Cụ Thượng Bà cười thích thú :
- Vợ chồng thằng ni lanh đó hỉ. Mi không khờ khạo như chú mi, trước tê đi mần quan. À mà ông nè vợ chồng thằng Huyện về để xin đi Tri Phủ Nông Cống ngoài Thanh Hóa đó. Vợ hắn biểu quen thân mí Cụ Lớn Khâm Sứ nên việc vận động cho chồng hắn đi Tri Phủ ở Thanh Hóa không khó...
Cụ Thượng cau mặt hỏi :
- Mi còn Tri Huyện hạng nhứt phải không ?
Quan Huyện lắc đầu đáp :
- Dợ thưa chú, con lên Tri Phủ hạng Nhìn rồi, mô còn là Tri Huyện hạng nhứt nữa, con có thể đi Tri Phủ dễ dàng...
Cụ Thượng Bà cau mặt trách chồng :
- Trời ơi, cha mần Thượng Thơ Bộ Lại, thăng chức hay không là do tay ổng cả mà con lên Tri Phủ hạng nhì, cha không biết, thiệt là chưa có gia đình mô lại kỳ như rứa...
Cụ Thượng Bộ Lại cười nói :
- Đông quá mần răng biết hết được... Vả lại hắn vừa thăng Tri Huyện hạng nhứt cuối năm kia, răng lại lên lẹ rứa ?
Bà Huyện cười đáp :
- Dạ thưa chú, con vận động bên Tòa Khâm Sứ cho nhà con đó...
Cụ Thượng có vẻ bối rối, nói :
- Chuyện ni hơi khó hỉ, bây chừ không biết mần răng được ?
Cụ Thượng Bà ngạc nhiên hỏi :
- Chuyện chi mà khó ? Ông ni nói lạ chưa, con cái mình thì mình phải lo trước tiên chứ. Cha mần Thượng Thơ Bộ Lại mà con mình đi Tri Phủ không được hỉ. Ông mần rứa thì mần mà chi cho khổ...
Cụ Thượng khẽ thở dài.
- Mô, tui có biết hắn muốn đi Tri Phủ Nông Cống. Hồi trước Tết, Cụ Thượng Bộ Công đã nói mí tui để xin cho rể cụ là Quan Nghè Thiệt đang mần Tri Phủ ở Phú Yên được đổi ra Thanh Hóa mần Tri Phủ Nông Cống, tôi đã nhận lời rồi...
Cụ Thượng Bà sững sốt, ặt đay nghiến chồng :
- Răng được, con rể Cụ Thượng Bộ Công đâu bằng con trai nhà mình. Ông mần răng thì mần, thằng Huyện nhà tôi không đi được Tri Phủ Nông Cống thì ông đi mô thì đi, đừng về nhà ni nữa. Thiệt là khôn nhà dại chợ. Đó chúng mi có thấy chú chúng mi không hỉ. Thiệt là khốn khổ, già như rứa mà còn dại, mô lanh lẹ bằng bọn mi. Tao đã khổ mí ông nầy mấy chục năm ni rồi đó...
Cụ Thượng có vẻ sợ Cụ Bà nên giáng điệu bối rối của cụ hiện ra mặt. Số là, Cụ Thượng đã nhận của Cụ Thượng Bộ Công 300$00 nhận lời giúp đỡ cho Quan Nghè Thiệt, rể của Cụ Thượng Bộ Công, đỗ thi sĩ Luật Khoa được bổ đặc cách Tri Phủ ở Phú Yên nhưng vì là phủ nghèo, tiền hối lộ chã được bao nhiêu nên Cụ Thượng Bộ Công mới phải vận động với Cụ Thượng Bộ Lại thuyên chuyển Quan Nghè Thiệt ra mần Tri Phủ Nông Cống. Bây chừ, con trai của Cụ Thượng Lại cũng định xin đi Tri Phủ Nông Cống mần Cụ Thượng kẹt. Số tiền 300$00 lấy của Cụ Thượng Bộ Công, Cụ Thượng đã xài vào khoảng chơi bời, xây dựng cho cô vợ nhỏ lấy lén của cụ rồi, xoay đâu ra tiền đó trả cho Cụ Thượng Bộ Công. Nếu sau nầy con trai của cụ lại đi Tri Phủ Nông Cống thì rõ ràng là cụ thất tín, định lừa số bạc 300$00 của đồng liêu rồi. Còn xoay tiền trả lại cho Cụ Thượng Bộ Công thì xoay ở đâu ra số tiền lớn như rứa. Tiền lương, Cụ Thượng phải đưa đủ về cho Cụ Thượng Bà. Tiền bổng ngoại thì lại do Cụ Thượng Bà điều khiển. Cụ Ông không có quyền mần riêng. Cụ Thượng phải nói rõ cho Cụ Bà biết. Bằng không Cụ Bà dò ra được thì chết. Cụ Thượng Bà sẽ quặp râu Cụ Ông vô tráp hàng tháng, thiệt là khổ.
Cụ Thượng Bộ Lại đang ở thế tiến thoái lưỡng nan nhưng trước mặt phu nhân, cụ đành phải hứa sẽ lo cho Quan Huyện đi Tri Phủ Nông Cống nhưng Cụ Thượng phải dặn :
- Mi mần răng lo bên Tòa Khâm Sứ cho lẹ không thì hỏng đó nghen vì tao biết Cụ Thượng Bộ Công cũng đang lo cho con rễ cụ đi Tri Phủ Nông Cống. Mi biết nơi đó là chỗ kiếm ra bạc vạn, người ta tranh giành nhau ghê lắm đó hỉ, hể hở một chúc là hỏng ngay.
Bà Huyện cười :
- Chú đừng lo, bên Tòa Khâm Sứ con xin lo hết. Con mà nói với Cụ Phó Khâm Sứ thì xong ngay. Con tin rằng, nội ngày mai là nhà con có quyết định cho đi,con phải lẹ để nhà con thu xếp hành trang ra Thanh Hóa ngay.
Cụ Thượng có vẻ lo chán. Cụ không ngờ, món bổng ngoại dấu Cụ Bà bây giờ bị lộ. Nếu giúp cho Quan Huyện đi Tri Phủ Nông Cống thì con rể của Cụ Thượng Bộ Công đành hỏng và Cụ Lớn phải hoàn lại số tiền 300đ00 mà Cụ Thượng Bộ Công đã đưa cho cụ. Tiền răng mần Thượng Thơ Bộ Lại tức là Thượng Thơ đầu triều nhưng vì hao tiền bạc lương bổng đều phải nạp đầy đủ cho Cụ Bà Cụ Ông vẫn thiếu thốn tiền tiêu ngoài.
Thỉnh thoảng Cụ Tá Lý hay Cụ Tham Tri có món bổng nào đó cần phải có sự giúp đở của Cụ Lớn Thượng thì các cụ ấy chia cho Cụ Thượng vài trăm. Nay chạy những 300 đồng hoàn lại Cụ Thượng Bộ Công là chuyện rất khó. Do đó, khi nghe Cụ Bà và vợ chồng Quan Huyện nói đến chuyện đi Tri Phủ Nông Cống, chẳng khác tiếng sét đánh ngang đầu Cụ Thượng đành phải gật cho xong.
Quan Huyện thấy chú mình đã nhận lời. Ông bèn dục phu nhân :
- Chiều ni, mình đi gặp Cụ Phó Khâm Sứ, vận động bằng mọi cách để xin được bổ nhiệm cho anh đi. Hễ có giấy bên Tòa Khâm sang bên ni là chú mần ngay ình.
Nói xong với vợ, Quan Huyện quay sang Cụ Thượng Bà nói :
- Bẩm mạ, lúc nãy con nghe thím Bẩy Hai nói, mạ cho thím nớ về quê thăm gia đình ? Thím nớ định mang cả thằng cháu về nữa à...
Cụ Thượng Bà gật đầu :
- Ừ mạ định cho nó về quê thăm gia đình, đem cả thằng nhỏ về nuôi, chớ ở đây ai nuôi được nó... Vả lại... (Cụ Thượng Bà ngập ngừng) chắc con cũng biết tánh thằng Bẩy nhà ni rồi. Nó không biết kiêng cữ chi cho vợ, cho con nó hết. Con Bẩy mới sanh được gần một tháng mà mỗi lần vô chỗ thằng Bẩy ở là thằng Bẩy lại đòi nó hầu hạ, con Bẩy lớn lại phải chạy vô dựng đỡ cho con Hai, mụ Tám Canh nói chuyện lại với mạ, mạ mới biết tánh thằng Bẩy như rứa, thật là quỷ...
Nghe mạ chồng nói, bà Huyện mỉm cười. Cụ Thượng Ông hỏi :
- Rứa bà cho con Bẩy Hai về quê thăm gia đình hắn để tránh chuyện nớ phải không ? Ừ rứa cũng được chớ thằng Bẩy nhà mình, nó thật khùng có biết chi mô...
Quan Huyện cười nói :
- Chú Bẩy tinh lắm à thưa chú và mạ. Chú nớ có vẻ yêu thím Bẩy Hai hơn thím Bẩy Cả tức là chú nớ cũng biết thím mô xinh đẹp hơn thím mô đó chứ. Như rứa mần răng lại biểu chú nớ khật khùng được...
Cụ Thượng Bà cười hỏi con trai :
- Hôm mô anh về Huyện cho con Bẩy Hai và cháu về với. Nó xin phép mạ đã mấy ngày ni rồi. Mạ cũng hứa hôm mô anh Huyện về mạ sẽ cho nó về quê thăm gia đình nhà. Dạo ni, chú nớ mần việc có khấm khá không ?
Quan Huyện đáp :
- Bẩm mạ, ngày mai con về Huyện, còn nhà con ở lại đây vận động cho xong việc con đi Tri Phủ Nông Cống. Dợ bẩm mạ còn có mấy bửa nữa con đi nên cần phải ở Huyện để coi tiền nông ra răng, được tý mô hay tí nớ. Còn thầy Cai, chú của thím Bẩy Hai, dạo ni khá lắm. Con nâng đỡ ông lên làm Cai Tổng cũng kiếm ăn được. Vả lại việc hàng Huyện, con cũng dành cho thầy Cai chú của thím Bẩy Hai trông nom hết.
Cụ Thượng Ông nghe con trai nói đến chuyện đi Tri Phủ Nông Cống. Cụ đâm suốt ruột nói :
- Có đi thì cũng một vài tháng nữa, chớ mô đi được ngay, con còn phải bàn giao cho viên Tri Huyện mới nữa chứ...
Quan Huyện cười nói :
- Bàn giao thì chỉ một ngày chớ lâu chi nữa thưa chú... Nhưng chú định chọn ai về thay con. Dạ, ở Huyện của con cũng khá lắm đó hỉ, con mần ở đó có hai năm mà cũng kiếm được khấm khá...
Cụ Thượng nghe con trai nói kiếm ăn khấm khá ở Huyện, cụ bèn nghĩ đến số tiền 300đ00 lấy của Cụ Thượng Bộ Công, cụ có thể hỏi thẳng Quan Huyện để lấy tiền bù vô số tiền cụ trót tiêu. Cụ Thượng bèn bảo con trai :
- Chiều ni, con ghé qua Bộ để ba nói cho con biết chuyện ni nghe không con ?
- Dợ, bẩm chú chiều ni con xin vô hầu chú...
Cụ Thượng Bà cau mặt hỏi :
- Răng ông không nói ngay ở nhà cho nó biết lại phải vô dinh mần chi ?
Cụ Thượng Ông đành phải nói dối :
- Ở Bộ mới có công văn tài liệu cho con nó coi trước chớ đem răng về nhà được...
Cụ Bà cười gật đầu :
- Rứa hỉ...
Quan Huyện bảo với phu nhân :
- Rứa chiều ni, em có bổn phận gặp Cụ Phó Khâm Sứ, còn anh vô Bộ hầu chú hỉ. Em nhớ mần răng cho chóng xong thì hay lắm...
Mụ Tám và Bát Mành đọn cơm lên. Cụ Thượng Bà bảo vợ chồng Quan Huyện :
- Vợ chồng anh Quan Huyện ngồi ăn cơm luôn. Các cháu của nội mô rồi ?
Mấy đứa con Quan Huyện đang chơi ngoài sân nghe nội gọi đều ồ lên chạy vô nắm lấy tay ông bà nội hỏi :
- Các cháu đây, nội ơi...
Bà Huyện thấy tay chân các con đều bẩn bèn la lên :
- Tay chân bẩn quá, mụ Tám đem mấy cậu ra rửa tay chân trước khi các cậu vô ăn cơm với nội.
Mụ Tám Canh đưa mấy đứa con Quan Huyện ra rửa chân tay.
Sau bửa cơm, bà Huyện bảo chồng :
- Em đi thăm chú một lát hỉ ?
Cụ Thượng Bà bèn hỏi :
- Răng dạo ni chú của con đã mạnh chưa ?
- Dạ, cảm ơn mạ, chú con dạo ni khá lắm rồi. Chú con từ Đà Lạt về Huế trước Tết. Có lẽ ăn Tết xong, chú con và cô Miễn lại trở lên Đà Lạt. Dợ, có khí hậu ở Đà Lạt hợp với chú con nên chú con lên được mấy ký...
Quan Huyện bảo :
- Để anh biểu tài xế đánh xe cho em đi, còn lát nữa anh vô dinh bằng xe của chú.
- Dợ...
Bà Huyện đem theo mấy đứa con ra xe hơi đi thăm chú của bà...
Đến giờ đi mần, xe của Chánh Phủ đến đón Cụ Thượng. Cụ Thượng và Quan Huyện ra xe đến Bộ Lại. Trên xe, Cụ Thượng thú thật với con trai :
- Câu chuyện của con đi Tri Phủ Nông Cống làm chú đâm bối rối, con có biết răng không ?
Quan Huyện lắc đầu nói :
- Con chịu, mần răng mà biết được chuyện riêng của chú.
Cụ Thượng bèn thuật lại cho con nghe câu chuyện con rể của Cụ Thượng Bộ Công cũng muốn đi Tri Phủ Nông Cống nên đã đưa Cụ Thượng 300đ00 để nhờ Cụ Thượng giúp đỡ khi có giấy bổ nhiệm bên Tòa Khâm. Nghe chú nói Quan Huyện cười hỏi :
- Rứa thì nay chú trả lại tiền đó cho Cụ Thượng Bộ Công chứ răng nữa, việc chi mà chú ngại.
Cụ Thượng khẽ thở dài :
- Còn tiền đâu mà trả lại, chú đã tiêu hết số tiền đó rồi...
Quan Huyện hỏi :
- Chú đưa tiền ạ rồi à...
- Chú dấu mạ của con, chứ đâu có đưa cho bả bây chừ chú mới lo, không biết vay đâu ra số tiền đó để trả lại cho Cụ Thượng Công.
Quan Huyện ngạc nhiên hỏi :
- Chú không có tiền riêng à ?
- Chú mần chi có tiền tiêng, bao nhiêu tiền lương cũng như tiền bổng ngoại, mạ con lấy hết. Nhiều lúc cần tiền phải tiêu việc đi đó, chú lại phải đi vay, rồi có việc chi thì bù lại. Nầy số tiền 300đ00, chú trót tiêu rồi, chú mới biểu con đi với chú, chú nói thật cho con biết tình trạng khó khăn của chú để con có thể đưa chú 300đ00. Chú trả lại cho Cụ Thượng Bộ Công...
Quan Huyện rẫy nẫy :
- Con mần răng có tiền riêng, con cũng như chú, bao nhiêu tiền nhà con giữ hết, nhiều lúc con muốn tiêu chuyện chi phải đi vay.
Nghe con nói, Cụ Thượng mỉm cười nói :
- Rứa bây chừ con đi vay cho chú rồi sau ni hễ có, choa trả tiền lại i chứ răng nữa.
Quan Huyện lắc đầu đáp :
- Con vay ở mô cho được số tiền nhiều rứa những 300đ.
Cụ Thượng đáp :
- Rứa mi túng tiền, mi vay ở mô, bây chừ đến nơi nớ vay cho chú chứ răng, còn hỏi ?
Quan Huyện đành phải nói :
- Có túng tiền đi vay thì chỉ vay vài chục hay 100đ00 là cùng chớ mô mà vay được những 300đ00, chú biết, vay như rứa, phải trả lời ra răng không ? Hai chục phân lời đó hỉ... Ở đây có Cụ Hàn Thuận chuyên cho lời đó...
- Rứa mi vay cho choa, 20 phân lời cũng được, phải mần răng có tiền hoàn lại cho Cụ Thượng Công thì mi mới đi Tri Phủ Nông Cống được...
Quan Huyện hỏi :
- Chú biết vay 300đ00 lời 20 phân phải trả mỗi tháng 60đ00 lời. Họ ăn lời cắt cổ rứa chịu răng thấu mà chú hỏi vay...
Cụ Thượng liền đáp :
- Không vay thì mần răng trả lại cho Cụ Thượng Bộ Công được số tiền đó. À mà choa biểu i biết, mi phải giữ kín chuyện ni, chứ hở ra mà mạ tụi bây biết được thì khổ cả lũ đó hỉ.
Lúc này, Quan Huyện biết chú mình đang bấn lắm, nếu không có đủ 300đ00 hoàn lại Cụ Thượng Bộ Công thì thật là phiền nên Quan Huyện vội hỏi :
- Mà chú tiêu chi, tiêu dữ rứa, 300đ00 đã hết rồi... Chú tiêu như rứa mần răng mà mạ không gay mí chú...
Cụ Thượng cười thiểu não đáp :
- Thì lâu ngày giầy kém, chứ chi mô, choa nợ đã lâu, nay kiếm được chút tiền phải trả người ta, tao tưởng chuyện con rể của Cụ Thượng Bộ Công có khó chi nếu không có mi xía vô. Thật khổ, bổng nhiên không hiểu vì vợ chồng mi lại nghĩ đến chuyện xin đi Tri Phủ Nông Cống...
Quan Huyện mỉm cười đáp :
Thì mạ biểu con rứa, mạ nói trước kia chú đã từng làm Tổng Đốc Thanh Hóa nên mạ biết đi Tri Phủ Nông Cống kiếm ăn dễ dàng để dành nên mạ thúc nhà con vận động với Cụ Phó Khâm Sứ xin đi Tri Phủ Nông Cống. Còn vừa được thăng Tri Phủ Hạng Nhì, chã lẽ cứ ở cái Huyện quèn ni mãi nhứt là ở gần kinh đô, gần mặt trời nóng rát, khó làm ăn lắm. Con đi Tri Phủ Nông Cống vài năm là được rồi...
Cụ Thượng hỏi :
- Mi có chắc Cụ Phó Khâm Sứ giúp i không ? hay là trớt thì thiệt là xôi hỏng, bổng không. Mi không được đi Nông Cống mà choa lại mất món bổng 300đ00, 300đ00 việc chưa kể chi vội, mà cần đây chừ mần răng có 300đ00 để bù lại cho Cụ Thượng Bộ Công đây hỉ...
Dù rằng, chuyện của mi cũng phải cho choa mượn 300đ00 đó hỉ, đừng để tai tiếng đến mạ của mi thì khổ cả lũ, mạ mi mà biết chuyện ni thì chỉ choa là chết thôi. Mi còn lại chi tánh của mạ mi nữa, bả mà biết chuyện ni thì bả đốt choa, chuyện lại rầm lên à coi...
Quan Huyện thấy chú mình có vẻ rối lắm rồi, ông không nở để Cụ Thượng phải lo mãi. Ông Huyện đành phải hứa :
- Thôi được rồi để con đi vay cho chú, chứ chú đi vay lỡ đến kỳ góp, mà chú chưa góp được, người ta làm rầm lên đến tai mạ con thì phiền lắm.
Cụ Thượng mừng rỡ khen con trai :
- Ừ, con cố lo cho chú, thiệt khổ cũng vì chuyện của tụi bây hết choa mới như ri. Nếu choa biết tụi bây đi Nông Cống thì đời nào choa nhận tiền của Cụ Thượng Bộ Công làm chi cho thêm khổ...
Xe đến dinh Bộ Lại, Quan Huyện hỏi Cụ Thượng :
- Thư chú, rứa là chỉ có chuyện chú vừa nói phải không ? Được rồi, con không phải vô bàn giấy của chú nữa. Chú cho con mượn xe đi chạy tiền cho chú hỉ ?
Cụ Thượng nhìn con trai rồi nói :
- Thì mi vô trong ni đã. Chú còn có một vài chuyện dặn mi cho cẩn thận.
Quan Huyện cau mặt hỏi :
- Chú còn muốn chuyện chi nữa...
- Thì vô trong ni đã đi mô mà vội rứa. Mi phải vô để choa bàn với mi chứ, lát nữa về mạ mi hỏi, mi nói một đàng, rồi khi choa về bả hỏi, choa nói một nẽo có phải bả truy ra hết thì khốn nạn cả không ? Không biết chi hết !
Quan Huyện cười gật đầu đáp :
- Dợ, phải rồi.
Quan Huyện mở cửa bước xuống xe, Cụ Thượng theo sau. Gã lính gát trước thềm Bộ Lại trông thấy Cụ Thượng Thơ Bộ Lại đến, hắn vội đứng nghiêm và hô lớn, báo hiệu Cụ Thượng vô đến văn phòng.
Bên trong, các thầy Thưa, thầy Lục, các Quan Lớn, bé đều đứng dậy đợi Cụ Thượng đi qua mới ngồi xuống mần việc.Quan Huyện theo chú vô văn phòng, Cụ Thượng ngồi xuống ghế đặt trước bàn giấy, bảo Quan Huyện :
- Ngồi xuống đó con ?
- Dợ...
Cụ Thượng lấy thuốc ra hút, cụ gắn điếu thuốc trên mồm đánh viên đốt hút một hơi rồi nói :
- Lát nữa, mi về nhà mạ mi có hỏi vô trong dinh mần chi thì nói là coi danh sách những Quan Huyện mới thăng chức và mấy Quan Phủ Đốc lên Tri Phủ hạng nhứt nghe không ? Sau đó mi phải nói với mạ mi là, việc mi xin đi vô Phủ Nông Cống gay go quá vì còn có con rể Cụ Thượng Bộ Công cũng xin đi. Mi phải kể cho khéo để mạ mi lo là không xong vì Quan Nghè, con rể Cụ Thượng Bộ Công tranh giành. Có rứa thì công của vợ mi và của choa bả mới biết đến...
Quan Huyện cười hỏi :
- Mạ con biết đến công thì răng, chã lẽ mạ con thưởng tiền cho chú hả.
Cụ Thượng cười đáp :
- Bả không thưởng nhưng chả may có chuyện chi đó mần bã giận thì có cái công đó bã cũng đỡ đi phần mô đó ình nhờ. Mi không biết chớ ở nhà nhiều lúc tao khổ mí mạ mi quá chừng. Bã khác hẳn người, khi đã ghen bã giận thì thôi, chã còn chi nữa, nhiều lúc choa nghĩ nhục quá muốn tự vận cho xong...
Quan Huyện cười nói :
- Thì tánh của chú cũng hay chơi bời lăng nhăng lắm.Chẳng hạng như 300đ00 của Bộ Công ni. Chú chơi mà hết cả. Rứa mà mạ con biết mà không phiền.
Cụ Thượng đành phải nói liều :
- Có rứa hôm ni, tao mới phải gọi mi đi theo choa bàn tính.
Quan Huyện cười hỏi :
- Bây chừ chú chỉ cần 300đ00 trả cho đúng Cụ Thượng Bộ Công chứ chi nữa...
- Thì cũng chỉ có rứa thôi.
- Nhưng rứa con lo cho chú, nhưng đây là tiền con đi vay, chú có tiền là phải trả cho người ta đó hỉ... Tiền lời 20 phân đó hỉ.
Cụ Thượng đành liều đáp :
- Được rồi, bao nhiêu cũng được, chỉ mần răng có tiền trả cho Cụ Thượng Bộ Công là được rồi...
Quan Huyện gật đầu đáp :
- Dợ, như rứa, thưa chú con về hỉ.
Cụ Thượng nói :
- Lúc mô mi đưa tiền cho choa ?
- Sáng mai thưa chú...
- Đúng hỉ. Mà nhớ phải dấu mạ mi đó hỉ !
Quan Huyện lại chào Cụ Thượng quay ra :
- Dợ, bẩm chú, giờ chú cho con mượn xe đi về...
- Ừ để choa biểu tài xế đưa cho về...
Cụ Thượng vẫy gọi gã Bát Phẩm Lính Lệ lại nói :
- Mi ra biểu thằng tài xế đánh xe để Quan Huyện về hỉ !
- Dợ...
Quan Huyện ra xe hơi của Cụ Thượng về trại. Cụ Thượng Bà gặp Quan Huyện bèn hỏi :
- Chú con gọi con vào dinh làm chi đó hỉ !
Quan Huyện trả lời đúng như Cụ Thương đã dặn, coi danh những Quan Huyện được thăng Tri Phủ và những Quan Phủ được lên Tri Phủ hạng nhứt. Trả lời xong câu chuyện vô dinh, Quan Huyện hỏi thăm Cụ Thượng Bà :
- Mai con về Huyện mạ có cho thím Bẩy Hai và cháu về quê chơi không ?
Cụ Thượng Bà gật đầu đáp :
- Mạ ạ con nó về chớ ở đây thằng quỷ quái mần răng được. May là có con Lụa mần răng cữ cho con Duyên nhứt là con nó còn phải bú.
Quan Huyện cười nói :
- Răng chú Bẩy lại khỏe lạ rứa ?
Cụ Thượng Bà cười nói :
- Đồ quỷ mà...
Quan Huyện đi xuống nhà dưới gặp Duyên đang bồng thằng nhỏ cho bú bèn hỏi :
- Răng mai thím có về Huyện không ?
Duyên mừng rỡ hỏi :
- Không hiểu mạ có cho em về không ?
Quan Huyện gật đầu nói :
- Mạ bằng lòng cho thím đem cháu về quê rồi...
Duyên mừng đáp :
- Rứa hỉ thưa anh. Rứa để em thu xếp quần áo, tả lót cho cháu đã hỉ...
Quan Huyện cười nói :
- Chi mà vội rứa mai mới về mà... Thằng cháu mạ đã đặt tên cho nó hay là em đặt tên ?
Duyên đáp :
- Chú đặt tên cháu là Phiên, còn con chị Lụa mạ đặt là Cừ...
- Đưa cháu đây tui bồng một lát coi ra răng, nó có mạnh không thím ?
Quan Huyện bồng thằng Phiên, nhìn vào mắt nó mỉm cười quay lại nhìn Duyên nói :
- Ái chà, thằng chó con trắng quá hỉ trông nó giống thằng Phú, của anh đó...
Duyên hỏi :
- Mà về có chị Huyện về không anh ?
Quan Huyện lắc đầu :
- Chị Huyện còn ở lại Huế để lo anh đi Tri Phủ Nông Cống, ít nhất cũng mười ngày mới về đuợc.
Nghe Quan Huyện nói sắp đổi đi làm Tri Phủ chỗ khác Duyên đâm lo cho việc làm của chú nàng. Thầy Cai đang làm Cai Tổng trong Huyện của Quan Huyện trị nhậm. Nàng bèn hỏi :
- Anh đi như rứa, còn chú của em thì răng ?
Quan Huyện đáp :
- Thì thầy Cai vẫn mần Cai Tổng chớ răng nữa ?
Duyên thắc mắc :
- Không có anh thì chú em mần Cai Tổng răng được.
Quan Huyện cười nói :
- Chi mà kkông mần được, anh sẽ giới thiệu lại với Quan Huyện mới. Vả lại Quan Huyện mới nghe tin thầy Cai làm thông gia với chú ở đây thì còn ai dám kiếm chuyện mí chú của em nữa !
Duyên mừng rỡ :
- Rứa hỉ ! Rứa mà em lo quá.
Quan Huyện cười nói :
- Chuyện chi mà thím sợ nếu tui không ở Huyện đó nữa, người kế tiếp tui mà tui giới thiệu họ phải nghe theo. Như rứa thầy Cai sẽ tiếp tục mần việc mà còn được Quan Huyện mới nâng đỡ nữa.
- Thôi bây chừ em thu xếp quần áo của em của con. Sáng mai anh đánh xe đưa em về, lát nữa em lên bẩm mạ chuyện em xin về quê hỉ.
Nghe Quan Huyện nói, Duyên ngạc nhiên hỏi :
- Răng anh biểu mạ cho em về rồi.
Quan Huyện cười đáp :
- Ừ, mạ bằng lòng cho em về rồi, nhưng mạ mới biểu cho anh biết chớ mạ đã nói cho em hay mô, vậy em phải đến xin mạ mới đuợc chớ.
Duyên nghĩ lại gật đầu cười nói :
- Dạ, lát nữa em xin với mạ.
Quan Huyện trở lên nhà, lên xe đi chơi, chiều hôm đó khi Cụ Thượng đi mần về không thấy Quan Huyện bèn hỏi :
- Anh Huyện mô bà ?
Cụ Bà đáp :
- Nó đánh xe đi chơi mô đó không biết. Anh cần chi anh Huyện ?
Cụ Thượng đâm bối rối trước câu hỏi bất ngờ đó của Cụ Bà :
- À! không thấy hắn thì hỏi chớ chi mô...
Cụ Bà có vẻ nghi thái độ của Cụ Ông với Quan Huyện nên Cụ Bà hỏi :
- Chiều ni ông với thằng Huyện vô dinh mần chi đó ?
Cụ Thượng cười đáp :
- Cho nó coi bảng danh sách các ông Huyện được vinh thăng Tri Phủ.