Đôn Kihôtê - Nhà quý tộc tài ba xứ Mantra

Sự kết thúc tốt lành của câu chuyện những con sư tử trong đó lòng dũng cảm tuyệt vời của Đôn Kihôtê đạt tới đỉnh cao tột cùng

Sách kể rằng khi thấy Đôn Kihôtê gọi Xantrô mang mũ sắt lại, bác giám mã đang mải mua phó mát của những người chăn cừu. Bị dồn vào thế bí vì bị chủ gọi gấp quá, bác lúng túng chẳng biết để phó mát vào đâu; không muốn bị mất toi vì đã trót trả tiền rồi, bác liền nhét luôn vào cái mũ sắt rồi, vừa ôm chặt cái của quý đó, bác chạy lại xem chủ bảo gì. Tới nơi, Đôn Kihôtê bảo:

- Anh bạn hãy đưa cho ta cái mũ sắt này. Hoặc là ta ít am hiểu những chuyện phiêu lưu, hoặc là điều mà ta vừa phát hiện ra là một chuyện phiêu lưu khiến ta phải chuẩn bị vũ khí.

Nghe thấy vậy, nhà quý tộc áo xanh nhìn khắp xung quanh song chỉ thấy một cỗ xe đi lại, trên cắm hai, ba lá cờ nhỏ; đồ chừng chiếc xe đó chở tiền cho vua, ông nói cho Đôn Kihôtê biết, song chàng hiệp sĩ không tin vì đầu óc luôn nghĩ rằng mọi sự việc đối với chàng đều là những chuyện phiêu lưu mạo hiểm cả, chàng bảo nhà quý tộc:

- Người nào chuẩn bị tốt cho một trận đánh tức là đã thắng một nửa, tôi chuẩn bị trước cũng chẳng mất gì. Kinh nghiệm cho thấy tôi có những kẻ thù hữu hình và kẻ thù vô hình, và tôi cũng không biết chúng tấn công ở đâu, lúc nào, dưới hình thức nào.

Quay lại Xantrô, Đôn Kihôtê hỏi cái mũ sắt. Không biết làm thế nào để lấy phó mát ra, bác giám mã đành cứ thế đưa cho chủ. Đôn Kihôtê vớ lấy mũ, chẳng cần nhìn xem bên trong có gì không, đội ngay lên đầu. Bị ép quá chặt, những miếng pho mát tan ra thành nước, chảy ròng ròng xuống mặt mũi râu ria Đôn Kihôtê, chàng thất kinh hỏi giám mã:

- Xantrô, cái gì thế này? Phải chăng sọ ta nhũn hoặc óc ta tan, hoặc mồ hôi ta toát ra từ đầu đến chân? Nếu ta toát mồ hôi thì nhất định không phải vì sợ hãi, mặc dù ta biết chắc cuộc phiêu lưu này sẽ khủng khiếp. Hãy đưa cho ta cái gì để lau mồ hôi che lấp cả mặt ta rồi.

Chẳng nói chẳng rằng, Xantrô đưa cho Đôn Kihôtê chiếc khăn tay, thầm cảm tạ Chúa vì chủ đã không phát hiện ra. Đôn Kihôtê lau mặt xong bèn bỏ mũ ra xem bên trong có cái gì khiến chàng thấy đầu mát lạnh và khi nhìn thấy một đống lầy nhầy màu trắng, chàng đưa lên mũi ngửi và nói:

- Có tình nương của ta là nàng Đulxinêa làng Tôbôxô, mi đã bỏ pho mát vào đây, hỡi tên giám mã phản phúc, vô lại, xấu xa kia!

Rất thản nhiên, Xantrô vờ vĩnh đáp:

- Nếu là pho mát, xin hãy đưa cho tôi ăn nào; nhưng thôi, hãy để cho quỷ xứ nó ăn vì chỉ có nó bỏ vào thôi. Tôi lại dám làm bẩn mũ sắt của ngài ư? Sao ngài bắt nọn giỏi thế? Quả thật, thưa ngài, Chúa cũng chỉ cho tôi rằng tôi cũng bị những tên pháp sư *** hại vì tôi là thủ hạ thân tín của ngài, và chúng bỏ những thứ nhơ bẩn vào mũ ngài để ngài nổi giận ghè nát xương sườn của tôi ra như ngài vẫn thường làm. Nhưng lần này, chắc là chúng không thành công đâu; và tôi tin rằng với bộ óc sáng suốt, ông chủ sẽ nhận thấy tôi chẳng có pho mát, chẳng có sữa, chẳng có gì hết. Vả chăng, nếu có, tôi sẽ bỏ vào bụng chứ không bỏ vào mũ sắt làm gì.

- Có thể lắm, Đôn Kihôtê nói.

Được chứng kiến sự việc từ đầu đến cuối, nhà quý tộc áo xanh lấy làm ngạc nhiên lắm, nhất là thấy Đôn Kihôtê, sau khi chùi đầu, mặt, râu, mũ, lại đội chiếc mũ đó ngay lên đầu, chân ghi bàn đạp, tay rút gươm, tay nắm ngọn giáo, miệng nói:

- Bây giờ thì ta đã sẵn sàng đánh nhau với cả quỷ Satăng, muốn ra sao thì ra.

Lúc đó, cỗ xe trưng cờ đã tới; đi theo xe chỉ có một người đánh xe trên lưng la và một người nữa ở đầu xe. Đôn Kihôtê lại gần và nói:

- Những người anh em đi đâu vậy, xe gì đấy? Trong xe chở gì và những lá cờ này là thế nào?

Người đánh xe đáp:

- Xe tôi chở một đôi sư tử của ngài thống đốc Ổan gửi về triều dâng Đức vua; sư tử nhốt trong cũi, những lá cờ trên xe là cờ nhà vua để dân chúng biết là xe chở hàng của Người.

- Sư tử có to không, Đôn Kihôtê hỏi.

- To lắm, người ngồi trên xe đáp, chưa từng thấy có sư tử nào ở châu Phi sang ta mà lại to như vậy. Tôi là người coi sư tử, tôi đã từng áp tải nhiều sư tử nhưng những con sư tử như thế này thì chưa. Có một đực và một cái, on đực nhốt trong cũi ở đầu xe, con cái trong cũi ở cuối xe. Lúc này chúng đang đói vì từ sáng tới giờ chưa được ăn gì. Thôi, xin ngài tránh ra, chúng tôi phải đi gấp để đến nơi còn cho chúng ăn.

Đôn Kihôtê nhếch mép nói:

- Các ngài pháp sư gửi đến cho ta những con sư tử mới nhỏ làm sap! Lại vào lúc chúng đang đói nữa. Được, các ngài sẽ thấy ta không phải là con người sợ sư tử. Anh coi sư tử ư? Hãy xuống xe và mở cũi lùa chúng ra. Tại đây, giữa cánh đồng này, ta sẽ cho chúng biết tay Đôn Kihôtê xứ Mantra, mặc dù chúng được lũ pháp sư phái đến đây.

- Thôi, thôi, nhà quý tộc áo xanh thẫm bảo, chàng hiệp sĩ của chúng ta lộ nguyên hình rồi. Pho mát làm sọ chàng mềm nhũn và óc chàng chín dừ.

Xantrô lại trước mặt ông ta và bảo:

- Thưa ngài, xin ngài hãy vì chúa làm cách nào ngăn ông chủ Đôn Kihôtê của tôi đừng đánh nhau với lũ sư tử này; nếu ông ta làm việc đó, chúng sẽ xé nhỏ cả bọn chúng ta mất thôi.

Nhà quý tộc nói:

- Ông chủ của anh điên rồ lắm khiến anh lo và nghĩ rằng ông ấy sẽ đánh nhau với những con sư tử dữ tợn như vậy?

- Ông ấy không điên nhưng tợn lắm, Xantrô đáp.

- Để ta bảo ông ấy chớ nên liều lĩnh như vậy, nhà quý tộc nói.

Rồi ông lại gần Đôn Kihôtê lúc này đang giục người coi sư tử mở cũi, ông nói:

- Thưa ngài, các hiệp sĩ giang hồ chỉ nên làm những cuộc phiêu lưu mang lại cho mình sự thành công chứ không phải sự thất bại. Dũng cảm đi đến liều lĩnh không phải là dũng cảm mà là điên rồ, huống chi những con sư tử này không hề chống đối ngài, thậm chí chúng không dám nghĩ tới điều đó. Đây là lễ vật dâng lên Đức vua, ta chớ nên giữ lại hoặc cản đường làm gì.

- Thôi đi, ngài quý tộc, Đôn Kihôtê đáp; ngài hãy lo chăm sóc con chim mồi dễ bảo và con chồn đen xông xáo của ngài thì hơn, mặc ai lo việc nấy. Đây là việc của tôi, tôi biết rõ những chú sư tử này có dành riêng cho tôi hay không.

Rồi quay lại người coi sư tử, chàng bảo:

- Ông tướng kia, liệu hồn; nếu không mở cũi ra, ngọn giáo này sẽ khâu chặt ông vào cũi xe bây giờ.

Thấy ông ngáo ộp vũ trang này cứ khăng khăng đòi mở, người đánh xe nói:

- Ngài ôi, xin ngài làm lúc làm đức cho tôi tháo hai con la và đưa chúng đến nơi an toàn trước khi mở cũi kẻo sư tử ăn thịt chúng thì tôi hết đời; cả vốn liếng nhà tôi chỉ có chiếc xe và hai con la này thôi.

- Ôi, con người kém tin tưởng, Đôn Kihôtê nói; thôi được, hãy xuống xe và tháo la ra, muốn làm gì thì cứ làm rồi ngươi sẽ thấy mình đã làm một việc vô ích, quá cẩn thận.

Người đánh xe nhảy xuống đất, tháo vội hai con la; trong khi đó, người coi sư tử nói to:

- Xin tất cả các vị có mặt tại đây làm chứng cho tôi là tôi bị bắt ép phải mở cũi thả sư tử ra; tôi tuyên bố với ông hiệp sĩ là ông phải bồi thường mọi thiệt hại do những con thú này gây ra, kể cả tiền lương và các quyền lợi khác của tôi. Nào, các vị hãy tìm chỗ ẩn nấp trước khi tôi mở; riêng tôi chắc chắn không bị chúng ăn thịt đâu.

Nhà quý tộc áo xanh lại một lần nữa khuyên can Đôn Kihôtê đừng làm chuyện điên rồ như vậy, nhưng làm thế chẳng khác gì thách thức cả Thượng đế. Đôn Kihôtê đáp là chàng rất có ý thức về hành động của mình. Nhà quý tộc bảo:

- Ngài coi chừng đấy, tôi biết chắc ngài nhầm rồi.

- Thôi, Đôn Kihôtê nói, nếu ngài không muốn chứng kiến một sự việc mà ngài cho là bi đát, xin hãy quất con ngựa cái lấm chấm đen trắng của ngài và tìm đường ẩn nấp đi.

Nghe thấy vậy, Xantrô nước mắt vòng quanh, van xin chủ hãy từ bỏ việc làm nguy hiểm đó vì nếu đem so sánh thì câu chuyện về những chiếc cối xay gió, câu chuyện rùng rợn về cái chày nện dạ 1 cùng tất cả những chuyện phiêu lưu mạo hiểm mà chàng đã gặp từ trước tới giờ chỉ bằng hạt bụi, bác bảo:

- Xin ngài hãy coi chừng vì trong chuyện này chẳng có phù phép phù tắc gì hết. Qua chấn song và khe cũi, tôi nhìn thấy rõ một cái vuốt sư tử, và tôi kết luận rằng một con sư tử có cái vuốt như vậy ắt phải to hơn quả núi.

- Thôi đi, Đôn Kihôtê đáp, sự sợ hãi còn làm cho anh tưởng con sư tử đó to hơn cả nửa trái đất nữa kia. Xantrô, tránh ra và mặc ta. Nếu ta chết ở đây, hãy nhớ tới điều thỏa thuận trước kia là anh đi gặp nàng Đulxinêa cho ta; ta nói thế thôi.

Đôn Kihôtê còn nói nhiều những câu tương tự khiến mọi người hết hy vọng chàng từ bỏ ý định ngông cuồng. Nhà quý tộc áo xanh muốn dùng vũ lực ngăn cản Đôn Kihôtê song không có đủ vũ khí trong tay, và chăng, ông thấy đánh nhau với tên điên này là dại (lúc này, ông đã thấy Đôn Kihôtê hoàn toàn điên rồ). Trong lúc chàng hiệp sĩ dọa nạt, giục giã người coi sư tử, nhà quý tộc áo xanh vội thúc ngựa, Xantrô vội thúc lừa, người đánh xe cũng vội thúc la, cả ba cố lánh xa cỗ xe chừng nào hay chừng ấy trước khi lũ sư tử ra khỏi cũi. Xantrô khóc hu hu vì bác cầm chắc phen này chủ bác sẽ phải chết dưới nanh vuốt của hai con ác thú; bác nguyền rủa số phận, nguyền rủa giờ phút bác quyết định trở lại theo hầu Đôn Kihôtê; tuy nhiên, bác không vì mải than khóc mà quên quất con lừa chạy rõ xa cỗ xe. Thấy mọi người đã tản ra, người coi sư tử nhắc lại những yêu cầu đã nêu trên kia. Đôn Kihôtê đáp:

- Biết rồi, xong hà tất phải đặt những yêu cầu đó ra làm gì vì không cần thiết, nào, nhanh tay lên.

Trong lúc người coi sư tử loay hoay mở cũi thứ nhất, Đôn Kihôtê suy tính xem nên chiến đấu trên ngựa hay dưới đất, rằng Rôxinantê sẽ hoảng sợ khi giáp mặt sư tử. Thế là chàng xuống ngựa, vứt giáo, tay ôm khiên, tay ôm gươm rồi, với một sự dũng cảm tuyệt vời, từ từ tiến đến trước cỗ xe, mồm ra sức cầu nguyện, trước cầu Chúa, sau cầu tình nương Đulxinêa phù hộ cho. Cũng xin thưa với độc giả rằng khi viết tới đây, tác giả của câu chuyện có thật này thốt lên kêu: "Ôi, tả sao xiết sức mạnh và lòng dũng cảm của chàng Đôn Kihôtê xứ Mantra, tấm gương cho mọi hiệp sĩ trên đời soi mình, Đôn Manuel đê Lêôn tái sinh, niềm vinh dự của các hiệp sĩ Tây Ban Nha 2. Ta phải dùng những lời lẽ nào để nói lên chiến công kinh hồn này? Ta phải giải thích ra sao để các thế kỷ sau tin vào câu chuyện này? Làm sao tìm được những lời ca ngời xứng đáng mặc dù ta sẽ ca ngợi hết lời? Không ngựa, một thân một mình, với một lòng dũng cảm tuyệt vời, với thanh gươm không phải gươm Con ***3, với tấm khiên bằng thép gỉ và đục, chàng hiên ngang đứng chờ hai co sư tử dữ tợn nhất mà rừng châu Phi sản sinh ra. Hỡi con người dũng cảm xứ Mantra, chính những hành động của chàng sẽ là bài ca về chàng, ta chẳng cần nhắc tới làm chi nữa vì không đủ lời ca tụng". Đến đây, tác giả dứt lời tán dương và nối tiếp câu chuyện bị đứt đoạn, ông kể như sau: Thấy Đôn Kihôtê đã vào tư thế sẵn sàng chiến đấu, lại tự xét không thể thả con sư tử đực ra - e chàng hiệp sĩ táo tợn kia nổi nóng lên thì tai vạ, - người coi thú bèn mở toang cũi thứ nhất trong đó có con sư tử vừa to một cách ghê gớm, vừa dữ tợn như đã kể trên. Việc đầu tiên của con thú là đi đi lại lại trong cũi nhốt, duỗi đuôi, vuốt và vươn mình, rồi nó há mồm chậm chạp ngáp, lưỡi thè ra tới gần hai gang để dụi mắt và liếm mặt; xong đâu đấy, nó thò đầu ra khỏi cũi, đưa đôi mắt đỏ ngầu như hai hòn than ngó ngó nghiêng nghiêng khiến kẻ nào to gan nhất cũng phải hồn xiêu phách lạc. Riêng Đôn Kihôtê vẫn chăm chú quan sát, chỉ mong nó lao ra khỏi xe là xông vào băm nó ra từng mảnh.

Tính điên rồ của Đôn Kihôtê thật quá quắt như vậy đó. Song chú sư tử tỏ ra độ lượng và nhã nhặn hơn là hung dữ, chẳng thèm chấp những trò thách thức trẻ con. Sau khi ngó ngang ngó dọc, chú quay lưng lại, chổng cả phần hậu môn vào mặt Đôn Kihôtê, ung dung trở thẳng vào cũi nằm dài. Thấy thế, Đôn Kihôtê lệnh cho người coi sư tử phải vào quất chọc con vật nhảy khỏi cũi.

- Tôi chịu thôi, người coi thú đáp, ví nếu tôi chọc tức nó, tôi sẽ là người đầu tiên bị nó xé xác ra. Ngài hiệp sĩ ơi, ngài chớ nên đòi hỏi gì nữa; nếu nói về lòng dũng cảm thì hành động của ngài không chê vào đâu được, xin đừng cầu may một lần nữa làm gì. Tôi đã mở cũi sư tử, ra hay không là tùy nó; nếu nó không ra, suốt cả ngày nó cũng sẽ chẳng ra. Bằng việc làm vừa rồi, ngài đã tỏ lòng dũng cảm của mình. Theo tôi hiểu, một đối thủ dũng cảm không phải làm một việc gì hơn nữa một khi thách thức địch thủ của mình và sẵn sàng chiến đấu, nếu kẻ địch không nhận lời tức là phải gánh lấy sự nhục nhã, còn người thách thức được coi như đã thắng trận.

- Sự thật là thế, Đôn Kihôtê nói; thôi, anh bạn hãy đóng cũi lại và bằng cách nào tốt nhất, hãy nhận thực những hành động của ta mà anh được chứng kiến như: anh đã mở cũi ra sao, ta đứng chờ như thế nào, rồi con sư tử không ra, ta lại chờ như thế nào, rồi nó vẫn không ra và quay lại vào cũi nằm. Đúng, ta không thể làm gì hơn nữa. Xéo đi, hỡi pháp thuật ma quái! Chúa phù hộ cho lẽ phải, chân lý và hiệp sĩ đạo chân chính! Nào, hãy đóng cũi vào để ta gọi những kẻ chạy trốn lại đây nghe anh bạn kể về chiến công này.

Người coi thú đóng cũi; Đôn Kihôtê móc vào đầu ngọn giáo chiếc khăn tay mà chàng dùng để lau khi phó mát chảy xuống mặt như mưa, rồi chàng cất tiếng gọi những kẻ theo đuôi nhà quý tộc áo xanh vừa chạy trốn vừa ngoái cổ lại nhìn. Xantrô là người đầu tiên thấy tín hiệu của chiếc khăn tay trắng, bác nói:

- Tôi xin chết nếu không phải ông chủ tôi thắng lũ ác thú; ông ấy vẫy khăn trắng kia kìa.

Mọi người dừng lại và nhận ra rằng kẻ đang vẫy khăn trắng chính là Đôn Kihôtê. Bớt sợ, họ dần dần tiến lại phía chàng thì nghe đúng tiếng Đôn Kihôtê gọi. Khi họ về tới cỗ xe, Đôn Kihôtê bảo người đánh xe:

- Người anh em hãy buộc là vào xe và tiếp tục của hành trình. Xantrô, thưởng hai đồng tiền vàng cho người đánh xe và người coi sư tử đã vì ta mà dừng xe lại.

- Tôi xin vui lòng đưa cho họ, Xantrô đáp. Song, những con sư tử thì sao? Chúng sống hay chết?

Đỡ lời Đôn Kihôtêm người coi thú chậm rãi tỉ mỉ kể lại đoạn kết thúc trận đánh, vừa thêm giấm thêm ớt cho nổi bật tinh thần dũng cảm của Đôn Kihôtê. "Nhìn thấy ngài Đôn Kihôtê, bác ta kể, con sư tử hồn vía lên mây, không dám xổ ra mặc dù tôi đã mở cũi khá lâu; ngài hiệp sĩ bắt tôi phải chọc cho nó ra; tôi bảo là dùng vũ lực để buộc nó ra có khác gì thách thức Thượng đế; cực chẳng đã, ngài bảo tôi phải đóng cũi lại".

- Xantrô, anh thấy thế nào? Đôn Kihôtê hỏi. Liệu có phép thuật nào thắng nổi lòng dũng cảm chân chính không? Lũ pháp sư có thể tước mất của ta vận may, song không thể tước được cái chí phấn đấu và lòng dũng cảm của ta.

Xantrô đưa hai đồng tiền vàng cho hai người đi theo xe, người đánh xe buộc la vào xe, người coi sư tử hôn tay Đôn Kihôtê, cảm ơn chàng đã thưởng tiền, hứa sẽ kể với Đức vua chiến công anh dũng này khi về triều.

- Nếu Đức vua có hỏi ai đã lập chiến công đó, hãy trả lời là Hiệp sĩ Sư tử. Ta muốn từ nay về sau, cái tên Hiệp sĩ Mặt Buồn mà ta đã mang từ nay sẽ đổi thành cái tên đó. Đây là tục lệ của các hiệp sĩ giang hồ ngày trước; họ thay đổi tên tuổi khi nào họ thích hoặc khi có dịp.

Tới đây, cỗ xe tiếp tục lên đường, Đôn Kihôtê, Xantrô và nhà quý tộc áo xanh cùng tiếp tục cuộc hành trình.

Trong suốt thời gian đó, Đôn Điêgô đê Miranđa chẳng nói chẳng rằng, chỉ chăm chú quan sát cử chỉ và lời lẽ của Đôn Kihôtê, nghĩ rằng đó là một con người tinh khôn mắc bệnh điên hoặc một anh chàng điên có trí tuệ. Ông không hề biết phần thứ nhất cuốn sách viết về Đôn Kihôtê; phải chăng được đọc cuốn sách đó, chắc chắn ông sẽ ngạc nhiên trước những hành động và lời nói của chàng một khi biết rõ bệnh điên của chàng. Chính vì không biết như vậy nên ông nghĩ là Đôn Kihôtê có lúc tỉnh lúc điên, vì rằng lời lẽ thì rành rọt, mạch lạc, mà hành động thì ngông cuồng, liều lĩnh, rồ dại. Ông nghĩ bụng: "Đôi một cái mũ sắt chứa đầy pho mát lên đầu mà tưởng là lũ pháp sư đập nát óc mình, thử hỏi có sự điên rồ nào lớn hơn thế không? Định đánh nhau với cả sư tử, có sự ngông cuồng liều lĩnh nào lớn hơn thế không?".

Còn đang mải mê suy nghĩ và tự hỏi mình như vậy, nhà quý tộc áo xanh chợt tỉnh khi nghe tiếng Đôn Kihôtê gọi:

- Thưa ngài , Đôn Điêgô đê Miranđa, chắc hẳn ngài cho tôi là một kẻ ngông cuồng rồ dại. Nghĩ như vậy kể ra cũng đúng vì những việc làm của tôi không chứng minh được điều gì khác hơn. Tuy nhiên, tôi muốn lưu ý ngài rằng tôi không quá điên rồ, ngu ngốc như ngài tưởng qua những biểu hiện bên ngoài của tôi. Thật là đẹp mắt và dũng cảm khi một hiệp sĩ đâm trúng ngọn giáo vào một con bò mộng ngay trước mặt nhà vua, giữa đấu trường rộng lớn; thật là đẹp mắt khi một hiệp sĩ mang vũ khí sáng choang diễu qua khán đài có các mệnh phụ ngồi trên, trước khi lao vào những trận đua tài sôi nổi; thật là đẹp mắt khi các hiệp sĩ đua tài trong các cuộc biểu dương võ nghệ để mua vui cho các vị vua và làm vẻ vang cho triều đình. Song, đẹp mặt hơn cả là cảnh một hiệp sĩ băng mình qua những nơi hoang vu cô quạnh, qua những nẻo đường, rừng rú, núi non, đi tìm kiếm và giải quyết một cách tốt đẹp nhất những chuyện phiêu lưu mạo hiểm hòng giành lấy cho mình tiếng thơm lừng lẫy muôn thuở. Theo tôi, một hiệp sĩ giang hồ cứu vớt một quả phụ ở nơi hoang vắng còn đẹp hơn một hiệp sĩ cung đình tán tỉnh một tiểu thư giữa chốn thị thành. Mỗi loại hiệp sĩ có những công việc riêng biệt; hiệp sĩ cung đình phục vụ các bà phu nhân, khoác lên mình những bộ chế phục để tăng thêm vẻ tôn nghiêm của hoàng cung, mở tiệc linh đình để thết đãi các nhà quý tộc nghèo, tham gia những cuộc đấu thương, dự những cuộc đua sức đua tài, tỏ ra cao quý, hào phóng, sang trọng và nhất là mộ đạo, và thế là đã làm trọn nhiệm vụ của mình. Trái lại, hiệp sĩ giang hồ phải đi tới cùng trời cuối đất, dấn thân vào những mê cung quanh co nhất, luôn luôn đương đầu với những việc làm quá sức, chống chọi lại những tia mặt trời nóng bỏng mùa hè, chịu đựng gió tuyết khắc nghiệt của mùa đông giữa nơi hoang vắng; sư tử không làm cho sợ hãi, quái vật không làm cho kinh hoàng; tóm lại, tìm kiếm, chiến đấu và bao giờ cũng thắng lợi, đó là những công việc chủ yếu của chàng. Số mệnh đã muốn tôi có chân trong giới hiệp sĩ giang hồ, cho nên tôi không thể làm ngơ trước những việc tôi cảm thấy là thuộc lĩnh vực hoạt động của tôi. Bởi vậy, đương đầu với lũ sư tử như tôi vừa làm là công việc trực tiếp của tôi dù tôi biết làm như vậy là quá liều lĩnh; song, thà rằng người dũng cảm tiến bước tới chỗ liều lĩnh còn hơn lùi bước tới chỗ hèn nhát. Cũng như một người hoang toàng dễ làm ra vẻ hào phóng hơn một anh bủn xỉn, kẻ liều lĩnh dễ trở thành một con người dũng cảm thực sự. Ngài Đôn Điêgô, xin hãy tin lời tôi: Khi gặp một chuyện phiêu lưu mạo hiểm, thà rằng làm quá mức còn hơn làm chưa tới mức vì nghe câu: "Hiệp sĩ này liều lĩnh" xuôi tai hơn câu: "Hiệp sĩ này nhát gan".

Đôn Điêgô đáp:

- Thưa ngài Đôn Kihôtê, xin thưa rằng với tất cả những gì ngài đã nói và làm đều thật chí lý, và tôi tin tưởng rằng nếu như những luật lệ của ngành hiệp sĩ giang hồ mai một đi, người ta sẽ tìm lại được trong trái tim của ngài kho lưu trữ chắc chắn nhất. Nhưng thôi, ta hãy nhanh chân kẻo muộn rồi. Về tới nhà tôi, ngài sẽ nghỉ ngơi vì sau cuộc phiêu lưu vừa qua, nếu ngài không mệt thân thì cũng mệt óc, mà thông thường mệt óc làm cho thân cũng mệt.

- Thưa ngài Đôn Điêgô, tôi coi lời mời của ngài là một ưu đãi và một ân huệ lớn đối với tôi, Đôn Kihôtê nói.

Rồi cả hai thúc ngựa phi nhanh hơn trước, vào khoảng hai giờ trưa thì về đến nhà Đôn Điêgô mà Đôn Kihôtê gọi là Hiệp sĩ Áo xanh.