Một vùng quê nghèo, những hoàn cảnh cơ khổ, và không thiếu những nhà giàu có, những "ông hội đồng" phất lên vì ruộng đồng nhiều, cho vay lúa lấy lãi. Người dân nghèo túng quẫn, lỡ vì miếng ăn mà phải vay lúa, lãi mẹ chồng lãi con, cả đời... cũng đừng hòng trả hết...

*** Trích đoạn

Một đám khoảng 3 4 người tay xách theo gậy gộc, dây nhợ, xồng xộc xông vào nhà tôi hét la inh ỏi.

- Thằng Tuất đâu, ra tao bảo, nhanh... thằng Tuất đâu.

Má và tôi chạy ra xem ai, tôi cũng ẵm con em còn bé xíu chạy ra theo, thì ra là mấy tên gia nô nhà ông hội đồng Toàn. Má tôi hoảng lắm lạy lục van xin.

- Tôi xin mấy anh, tôi lạy mấy anh. Thư thư cho tôi vài hôm rồi tôi trả.

Một tên đi đầu hổ báo nhất, chỉ cây gậy to đùng về phía mặt má tôi.

- Mày mà còn ko bảo thằng Tuất lo trả đi. Nhà mày vay của ông hội đồng Toàn tất cả là 3 dạ lúa, đúng hẹn trả thì lãi 2 dạ lúa. Trễ 1 ngày là 1 dạ lúa. Vậy mà nó dám trễ 3 ngày rồi, muốn tao đốt nhà ko hả?

- Tôi lạy mấy anh mà, mùa màn thất bát quá, nhà tôi cũng chạy vạy ngược xuôi, anh ấy đang ốm, xin anh nói ông bà cho tôi nợ lại vài hôm tôi sẽ trả mà.

- Tao làm gì có quyền đó, nợ hay khất thì mày đi mày đi mà xin với ông hội đồng ấy. Nhà mày mà trả trợ ko xong là đem nhau ra sông mà nhảy hết đi nghe không.