Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên

Những con ngựa dừng lại uống nước và mẹ lên tiếng:
- Chúng ta ở đây!
Mẹ hỏi tôi nghĩ thế nào nhưng tôi không nhìn thấy gì để suy nghĩ. Mẹ nhắc lạch nước này khởi từ một dòng suối thuộc quyền sở hữu của chúng tôi. Bên kia lạch nước, rừng cây mọc trên một ngọn đồi thấp trong ánh nắng vàng của mặt trời đang lặn. Những vết bánh xe chạy xuống khúc quanh của lạch nước và mất hút vào lùm cây.
Cha tôi cho xe chạy lên đồi xuyên qua rừng cây. Lũ ngựa leo lên một cách khó khăn trên những tảng đá lớn chuội dưới chân chúng. Tại đỉnh đồi, chúng tôi tới một khoảnh đất nhỏ đã được dọn quang ở mé một hẻm núi sâu và tại đó có một căn nhà gỗ nhỏ.
Như một con sóc, tôi leo xuống khỏi bánh xe và chạy quanh các góc của căn nhà. Một khuôn cửa gỗ dày thô nhám đang mở. Tôi bước vào nhà trong gian phòng nhỏ hẹp, nền đất đầy xác lá khô và phía bên kia là một gian phòng lớn hơn có nền bằng sàn ván. Phòng này trơ trụi và sạch sẽ, nồng mùi gỗ và lá khô bị gió thổi dồn vào các góc. Có một lò sưởi lớn và quả đúng như người phụ nữ kia đã nói, không có cửa sổ. Có một lỗ hổng vuông vức trên bức vách ghép bằng những khúc cây tróc vỏ, một lỗ trống nhưng có một cánh cửa gỗ xù xù mở ra bằng cách treo lên giống như cửa ra vào của căn nhà.
Không còn gì khác nữa ở đây. Nhưng tôi đã không nhận ra rằng trong gian phòng hẹp, những khúc gỗ vách quanh khung cửa đều được dán giấy báo. Những chữ in lớn màu đen giữ tôi dừng lại. Tôi đứng nhìn và đọc: “Những viên thuốc gan nhỏ của Carter” và một vấn đề mang tính triết học mà tôi cố gắng hết sức nhưng vẫn không trả lời nổi dù tôi còn nhớ mãi: Cuộc sống là gì khi không có con người?
Vấn đề đó quá lớn đối với tôi nên tôi đành phải đẩy lui thời gian cho cuộc phấn đấu với nó.
Nhìn bên ngoài, một số mảng vỏ cây tróc khỏi vách nhà khiến giữa những khúc cây lộ ra những miếng đất sét màu vàng khô cứng và nứt thành nhiều mảnh. Không xa trước căn nhà con đường mòn từ cửa sổ theo một độ dốc lớn xuống hẻm núi. Như thường lệ, mẹ luôn gọi tôi để canh chừng.
Hẻm núi đầy bóng cây và tối hơn trong khoảng đáy hẹp tận cùng bằng một khối đá lớn ngang một ngôi nhà lớn. Phía sau khối đá vang lên tiếng nước chảy róc rách và nước chảy dưới gầm khối đá vào một vũng nhỏ hình tròn giống như một chiếc thùng tắm nhưng sâu gấp rưỡi. Trên vũng nước lủng lẳng những cây dương xỉ và từ một nhánh cây đung đưa một trái bầu lủng lỗ do nước xối.
Tôi uống một bầu đầy thứ nước mát lạnh tuyệt vời trong lúc ngước nhìn lên sườn núi phía trên dòng suối. Tất cả là rừng đen đặc chỉ có những ngọn cây cao nhất vươn lên trong ánh nắng đột ngột vàng hoe. Phía dưới hẻm núi tối tăm, tiếng nước như đang cười thầm một cách bí hiểm. Một thứ gì đó lén lút di chuyển trong những đám lá dưới các bụi cây. Tôi trèo ngược lên lối mòn trở về hết sức nhanh.
Lũ ngựa đã được tháo khỏi xe và buộc vào cọc, đám gà mái trong chiếc chuồng đặt trên nền đất. Cha mẹ đang lấy các thứ ra khỏi thùng xe từ cửa sau thùng xe mở rộng. Chúng tôi ăn bữa tối ở ngoài trời và ngủ thêm một đêm trên thùng xe. Mẹ tôi thấy cần lau dọn sạch tất cả căn nhà trước khi dọn vào. Chúng tôi vẫn có thể nhìn rõ dưới ánh sáng chiều chập choạng nhưng bên trong thùng xe không nhận ra nổi thứ gì. Cha tôi lúc kiếm cây đèn.
Ông nhấn lò xo, nhấc chiếc bóng thủy tinh lên, sờ soạng mồi lửa vào bấc đèn rồi cẩn thận hạ bóng đèn xuống đúng chỗ của nó và ánh đèn thình lình sáng bừng lên. Ông giơ ngọn đèn lên kiếm chỗ treo và dưới ánh đèn hiện ra một người đàn ông lạ đang đứng sừng sững.

Người lạ đi chân đất, quần vá chằng đụp và rách rưới. Ông ta cao lớn nhưng gầy trơ xương, hai con mắt lóe sáng trong đám râu tóc bờm xờm. Ông ta bước lại gần hơn và bàn tay mẹ tôi nhanh như một con rắn thọc vào trong túi, nơi cất cây súng lục. Mẹ tôi chờ đợi trong sự sẵn sàng. Cha tôi chậm rãi lên tiếng:
- Xin chào.
Người đàn ông nói ông ta muốn có việc làm, ông ta đang tìm kiếm cơ hội làm việc để có cái ăn. Cha tôi trả lời chúng tôi chỉ vừa chuyển đến, như ông ta có thể thấy, chúng tôi không có công việc gì dành cho ai cả. Thật là tệ, nhưng có lẽ tốt hơn là nên kiếm dịp may trong thị trấn, ở ngay bên kia ngọn đồi kế cận cách không hơn một dặm về phía tây.
Người đàn ông lên tiếng:
- Ông đã kiếm được một chỗ tốt ở đây.
Ông ta gầy hốc hác nhưng to dềnh dàng. Sau một phút, cha tôi nói ông mong một ngày nào đó chỗ này sẽ là một nơi tốt lành. Rồi tất cả đứng im lặng tựa hồ chúng tôi không nhấc bước nổi.
Người đàn ông bắt đầu nói chậm rãi, trầm tĩnh gần như không biết có ai ở xung quanh. Ông ta nói họ cần phải có thứ gì để ăn. Đó là vợ và năm đứa con của ông đang ở trên cỗ xe bên kia lạch suối.
Họ đã di chuyển suốt mùa hè để kiếm việc làm. Họ không thể đi thêm nổi nữa. Đã là ngày thứ ba họ không có gì để ăn. Ông ta phải kiếm ra việc làm nên cố leo theo vết bánh xe. Họ không thể tiếp tục đi khi không có gì ăn.
Ông ta ngưng lại, không còn gì để nói thêm nữa. Không có gì để làm. Lúc này tôi biết điều gì xảy ra khi không có thứ gì để ăn. Điều xảy ra là không còn gì nữa.
Thình lình cha tôi nói và di chuyển một cách mau lẹ, không từ tốn chút nào. Ông bảo ông cần một người phụ giúp để làm củi, sáng mai người đàn ông hãy tới giúp ông, tạm thời ông chia đỡ một chút - ông bước vào thùng xe. Liếc nhìn nhanh tảng thịt heo ướp muối, mẹ tôi kêu:
- Manly, không! Mình phải dành cho Rose.
Cha tôi không lưu ý tới. Con dao trong tay ông cắt ngang tảng thịt trắng toát. Ông mở một góc bao và trút bột mì vào chiếc xô thiếc nhỏ. Ông hỏi người đàn ông có chiếc rìu tốt không? Ông nói họ sẽ bắt đầu sớm, lúc mặt trời mọc, để công việc khá hơn và nếu củi bán được giá, ông sẽ đối xử hợp lí với người đàn ông. Nhớ mang rìu tới nếu có rìu. Cũng nhớ mang chiếc xô thiếc trở lại. Thế là xong, không cần bàn thêm nữa, hẹn gặp vào sáng mai.

Người đàn ông biến vào trong bóng tối. Ông ta không nói một lời nào. Sau đó, mẹ tôi nói không ngừng rằng không tin còn khi nào thấy lại gã ma cà bông kia và cả chiếc xô thiếc nữa. Rồi mẹ tôi im lặng. Cha tôi nhóm lửa dưới chiếc lò trại và mẹ nấu bữa tối. Chúng tôi ăn thịt ướp muối với bánh bột bắp và ngủ trong thùng xe.
Người đàn ông tới đánh thức chúng tôi trước lúc bình minh, mang theo chiếc xô thiếc và cây rìu. Ông ta là một người thợ rừng giỏi hơn hẳn cha tôi. Trọn ngày hôm đó, trong lúc mẹ tôi và tôi thu dọn nhà và lôi các món đồ từ thùng xe vào sắp xếp trên sàn nhà đã lau khô, họ làm việc trong rừng. Cả hai làm cho tới khi không còn nhìn rõ nữa. Rồi mẹ tôi cầm cây đèn và cả hai hạ mui xe, cuốn các tấm che lại, chất cao ngất trên thùng xe tất cả số củi đã bửa được trong ngày.
Sáng sớm hôm sau, cha tôi vào thị trấn bán củi. Người đàn ông kia làm việc rất chăm chỉ trong lúc cha tôi đi. Cha tôi đi trọn ngày, tối vẫn chưa về. Người đàn ông lạ đã xuống dốc đồi, mẹ tôi thắp đèn, vặn bấc thấp để tiết kiệm dầu. Một hồi sau chúng tôi nghe thấy tiếng xe xóc nảy. Mẹ tôi vặn đèn lên sáng hơn rồi nhắc tôi mang ra cho cha tôi.
Tôi cầm đèn bước ra ngoài. Thùng xe trống rỗng và tôi gần như la lên:
- Ba bán hết rồi!
Cha tôi nói một cách đắc thắng:
- Cuối cùng, ba đã bán hết.
Tôi hỏi:
- Ba bán được bao nhiêu?
Ông bắt đầu tháo cương ngựa và khoe:
- Năm mươi xu.

Tôi đặt cây đèn xuống và chạy vào trong nhà nói với mẹ:
- Năm mươi xu! Ba bán hết chỗ củi được năm mươi xu!
Mặt mẹ tôi như rung lên và tựa hồ dãn ra. Mẹ thở ra một hơi dài. Tôi hỏi:
- Mẹ không mừng hả?
Mẹ chộp lấy tôi kéo về phía mẹ:
- Mừng à? Dĩ nhiên mẹ mừng chứ. Ôi, tạ ơn đã được thế!
Tôi lại chạy ra ngời, nhảy choi choi khoe với cha là mẹ rất mừng. Và cha tôi gần như kêu lên khi lên tiếng:
- Ô, sao con lại cho mẹ biết? Ba muốn đem về cho mẹ một sự bất ngờ mà.
Người ta thường làm những điều như thế, những điều nhỏ nhoi nhưng độc ác khủng khiếp mà không suy nghĩ, không dự tính gì. Nhưng điều đã làm rồi thì không thể nào lấy lại được. Nó sẽ là một thứ không bao giờ quên.
Tôi không nhớ rõ người đàn ông lạ làm việc với cha tôi bao nhiêu lâu. Tôi cũng không thể nhớ tên của ông ta và mọi chuyện về gia đình ông ta đang hạ trại gần bên lạch suối. Chỉ chắc chắn là tôi quen biết những đứa trẻ kia, chúng có thể đã ở đó nhiều tuần lễ. Tôi còn nhớ ông ta và cha tôi đã lợp mái căn nhà kho nhỏ vào cái ngày tôi đuổi theo một con thỏ.
Lá đã rụng khỏi tất cả các thứ cây, ngoại trừ những cây sồi đã đổi sang màu đỏ thường có của chúng trong mùa đông vào ngày hôm đó. Tuyết rơi nhẹ hoặc có sương giá dưới chân và bàn chân trần của tôi lạnh buốt, hơi thở đọng trắng trong không khí. Tôi đuổi theo con thỏ lên đồi, xuống đồi, rồi vòng lại cho tới khi mệt lả và nó ẩn vào một hốc cây. Tôi lấp kín hốc cây bằng những viên đá rồi tới kiếm hai người lớn kêu ngưng lợp mái nhà tới bửa khúc cây ra bắt con thỏ.
Ngày đó là thứ bảy vì sau đó tôi đi học. Bữa ăn trưa chủ nhật, chúng tôi có món thịt thỏ hầm nước sốt trộn khoai tây nghiền và bánh mì. Vào ngày thứ hai, tôi thấy trong xô đựng bữa ăn trưa của mình một chiếc đùi con thỏ đó. Mẹ tôi đã để dành lại, kẹp bánh bỏ trong chiếc xô thiếc nhỏ để tạo ngạc nhiên cho tôi.
Người đàn ông đó và gia đình ông ta phải về miền tây hoặc miền nam vào đầu mùa đông đó.
Ông ta hẳn đã kiếm được đủ thức ăn cho chuyến đi. Tôi nhớ khi đi với bộ với giầy vớ qua những khu rừng phủ tuyết, tôi đã nghe văng vẳng tiếng rìu của cha tôi và khi trở về nhà với ánh hoàng hôn đỏ lừ sau lưng, tôi nghe vang lên tiếng cưa sắc nhọn hơn trong không khí. Cây rìu quá nặng với mẹ tôi khiến cha tôi không thể tin cậy nhưng mẹ tôi có thể nắm chắc an toàn một đầu cưa.

Những chiều mùa đông rất ấm áp trong căn nhà. Lũ ngựa cũng ấm áp trong khu chuồng nhỏ và đám gà mái trong chiếc chuồng bằng gỗ mới. Tuyết đóng bờ trên các vách gỗ và những nhũ băng dài lơ lửng dưới các mái hiên. Trong lò sưởi, lửa cháy đều trên những khúc hồ đào. Trong hơi lửa nóng, trên tờ báo trải rộng trước lò sưởi, cha tôi đang trết dầu cho yên ngựa giữa những bàn tay đen ngòm dầu. Tôi ngồi trên sàn nhà, cẩn thận xếp một tòa nhà bằng lõi bắp và mẹ tôi ngồi bên bàn thoăn thoắt đẩy những cây kim đan trong lúc vừa đang cho cha tôi những chiếc vớ len vừa đọc cho chúng tôi nghe một cuốn sách tựa dưới cây đèn dầu. Mẹ đọc những bài thơ củaTennyson, của Scott trong các cuốn sách của chúng tôi. Và mẹ đọc những cuốn sách củaPrescottnhư Cuộc chinh phụcMexico, Cuộc chinh phụcPeru, Những chàng trai vùng núi xanh, Nhà quý tộc John Halifax. Mẹ còn đọc cho chúng tôi nghe cuốn sách về những chuyện thực, cuốn sách lớn nhất so với những cuốn khác: Lịch sử Cổ đại, Trung đại và Hiện đại. Tôi mượn những cuốn sách này từ giá sách ở trường dành cho lớp bốn. Thầy giáo bằng lòng cho tôi mượn dù tôi chưa học tới lớp bốn.
Tôi nhớ buổi chiều chủ nhật khi cha mẹ tính toán về ngôi nhà mới. Mùa xuân đó, chúng tôi có con bò cái; tôi chắc đã lên mười hoặc sắp mười một tuổi. Vào những buổi chiều chủ nhật ấm áp, khi khách viếng thăm không ở trọn ngày với chúng tôi hoặc chúng tôi không dành trọn ngày ở thị trấn cùng gia đình Cooley, cha mẹ tôi mặc những bộ đồ chủ nhật nhàn tản dạo bộ khắp vùng đất trong khi tôi cũng mặc quần áo đẹp tơ tưởng về căn nhà. Cha mẹ tôi đã chuẩn bị xong hai chục mẫu đất, đã trồng xong tất cả những cây táo nhỏ và chúng tôi có con bò cái nên chiều chủ nhật đó cha mẹ tôi quyết định kiếm chỗ dựng nhà.
Từ chỗ chiếc đu của tôi dưới bóng một cây sồi bên cạnh căn nhà lều, Fido và tôi nhìn thấy cha mẹ dừng lại chuyện trò dưới một cây sồi già xum xuê không xa lắm. Cả hai nói chuyện khá lâu. Rồi cha tôi đi dắt con bò cái cho uống nước và đổi cọc buộc còn mẹ tôi gọi tôi tới để xem địa điểm sẽ dựng ngôi nhà của chúng tôi.
Ngôi nhà sẽ ở ngay dưới cây sồi già vĩ đại bên mé đồi, chỗ chúng tôi đang đứng. Độ dốc của sườn đất ở đây xuống hẻm núi thoai thoải hơn và dựng đứng về phía ngọn núi có rừng cây ở phía nam.
Có thể nhìn thấy lạch suối khởi từ miệng hẻm núi mở rộng uốn khúc tới phía bắc, phía đông bọc tròn quanh chân ngọn đồi. Có thể nghe rõ tiếng nước róc rách chảy trên những kẽ đá lô nhô. Vào mùa xuân, những cây hồ đào trên đồi trổ lá non xanh mượt còn lá sồi nhuộm màu hồng trong khi ở dưới chân những cây này phủ kín mặt đất cứng là một tấm thảm tím - xanh những bông hoa tím nanh chó.
Dọc theo lạch suối những cây bông trắng nở như một vùng sương giá. Trên cây sồi già có cả tá sóc đang sống, đang xù đuôi lăng xăng ra vào ổ của chúng trên những hốc cành cây.
Mẹ tôi trong chiếc áo vải lanh trắng có hình nhánh cây màu nâu đứng ngay dưới gốc cây, bím tóc dài thả lủng lẳng sau lưng. Dưới những món tóc quăn buông xõa, mắt mẹ màu xanh tím như những bông hoa tím. Mẹ nói sẽ là một ngôi nhà màu trắng với tất cả vật liệu đều lấy từ trong trại. Mọi thứ chúng tôi cần để dựng nhà đều có sẵn trong khu đất: những thành đà, những tấm ván bằng gỗ sồi tốt, đá làm nền móng và lò sưởi. Ngôi nhà sẽ có những cửa sổ lớn mở về hướng tây nhìn qua lạch suối sang khu thung lũng nhỏ tới ngọn đồi che khuất thị trấn ngược lên những màu sắc hoàng hôn in trên nền trời.
Nhà cũng có một khung cửa mái vòm lớn hướng về phía bắc để đón hơi gió mát vào những buổi chiều hè nóng bức. Gian bếp cần đủ rộng để đặt một lò sưởi đốt củi trong mùa đông và một lò nấu dầu mới để không tạo thêm nhiều hơi nóng trong mùa hè. Mọi khung cửa sổ đều phải được đóng lưới muỗi. Còn cần có một giếng nước với ống bơm ngay phía ngoài cửa bếp để chấm dứt việc bê nước từ suối về. Và trong phòng khách sẽ có một giá sách, không, hai giá sách, những giá lớn đầy sách với một ngọn đèn treo bên cạnh lò sưởi để đọc sách vào những buổi tối mùa đông.
[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại . .com- gác nhỏ cho người yêu sách.]
Khi món nợ thế chấp được trả xong, mẹ nói vào khoảng vài năm nữa và khi vườn táo ra trái, nếu lúc đó bán được giá, chúng tôi sẽ dựng một hàng rào dây kẽm quanh khu nhà và làm thêm một kho chuồng lớn hơn, vì lúc đó chúng tôi sẽ có nhiều gia súc hơn. Và sau việc đó, chúng tôi có thể bắt đầu dựng nhà.
Mẹ ra khỏi giấc mơ với một cái giật mình và tiếng kêu Chúa ơi! Đã tới giờ lo công việc trong nhà! Mẹ nhắc tốt hơn là tôi xách ngay chiếc xô đựng sữa tới cho cha rồi cho lũ gà mái ăn trước khi chúng đi ngủ, đừng quên đổ đầy nước vào các chảo và mang trứng về, nhớ cẩn thận không làm vỡ một trái nào. Ôi, bây giờ chúng tôi đã có con bò cái, chúng tôi sẽ có một bữa ăn tối chủ nhật thịnh soạn, bánh mì trắng nướng giòn ăn với mật ong rừng để gây ngạc nhiên cho cha tôi. Kì diệu biết bao khi có một con bò cái.
Trong lúc tôi rải bắp cho đám gà mái, đổ đầy nước suối vào chảo đựng nước uống của chúng và lùng kiếm những quả trứng mà lũ gà mái muốn ấp giấu trong cỏ khô, ổ rơm, thậm chí cả trong các bụi cỏ, tôi nghe thấy mẹ đang vừa sửa soạn bữa tối vừa huýt gió trong căn nhà lều.
Hết tập 10