Những quân bài trên mặt bàn

THAM KHẢO Ý KIẾN
Chuông điện thoại trong phòng Poirot vang lên và một giọng nói cất lên: “Tôi là thượng sĩ O’Connor. Ngài sĩ quan cảnh sát Battle gởi đến ngài lời chào và hỏi liệu ngài Hercule Poirot có thể vui lòng đến Sở cảnh sát hồi 11 giờ 30 không?”
Poirot đáp rằng mình sẽ tới. Thượng sĩ O’Connor bỏ máy xuống.
Lúc 11 giờ 30, Poirot ra khỏi taxi trước cửa Sở cảnh sát và liền bị bà Oliver chộp giữ.
- Ngài Poirot. Tuyệt quá! Ngài có thể đến cứu tôi chăng?
- Enchante (rất hân hạnh) thưa bà. Tôi có thể giúp gì ạ?
- Trả tiền taxi hộ với. Chẳng hiểu sao tôi lại vác túi toàn tiền nước ngoài theo mình, còn gã lái xe lại dứt khoát không chịu nhận đồng france, đồng lia hay đồng mark.
Poirot với cử lịch lãm rút ra vài đồng xu lẻ rồi cùng bà Oliver đi vào tòa nhà.
Họ được đưa tới phòng riêng của sĩ quan cảnh sát Battle. Ông đang ngồi sau bàn làm việc, trông càng gỗ đá hơn bao giờ hết. “Hệt như một tác phẩm điêu khắc hiện đại”, bà Oliver thì thào với Poirot.
Battle đứng dậy bắt tay họ rồi cùng ngồi xuống.
- Tôi nghĩ đã đến lúc phải có một cuộc họp ngắn - Battle mở đầu - Chắc các bạn muốn biết tôi tiến hành công việc như thế nào, còn tôi cũng rất muốn biết tình hình chung ra sao. Chúng ta còn đợi đại tá Race đã, rồi sau đó mới…
Vừa lúc đó cửa mở ra, viên đại tá xuất hiện.
- Xin lỗi tôi tới chậm một chút ông Battle ạ. Xin chào bà Oliver. Chào ông Poirot. Xin lỗi vì đã bắt mọi người phải đợi. Nhưng ngày mai tôi đã phải đi rồi nên có nhiều việc phải làm quá.
- Ông sắp đi đâu vậy? - Bà Oliver hỏi.
- Một cuộc đi săn nho nhỏ, đường Balucnistan.
Poirot cười mỉa mai, nói:
- Hình như ở đó có chuyện gì phiền toái đấy phải không ông? Ông phải cẩn thận nhé!
- Chắc chắn là thế rồi - Race nghiêm nghị đáp nhưng mắt lại lấp lánh.
- Ông có gì vậy? - Battle hỏi.
- Tôi đã thu thập được thông tin về Despard. Đây - ông đưa ra một tập giấy - Có hàng đống ngày tháng và địa điểm ở trong này. Hầu hết theo tôi đều không phù hợp. Chẳng có gì chống lại anh ta cả. Một người dũng cảm. Lý lịch hoàn toàn trong sạch. Rất có nguyên tắc. Được thổ dân mọi nơi yêu mến và tin cậy. Nổi tiếng ở Châu Phi là một người biết im lặng và xét xử công bằng. Ý kiến chung của những người da trắng về Despard: đúng là một Pucka Sahib (người chân thực). Bắn giỏi. Có đầu óc. Điềm tĩnh. Nói chung là người sâu sắc và đáng tin cậy.
Không hề xúc động trước bài ca ngợi này, Battle hỏi:
- Có vụ chết người bất ngờ nào dính dáng đến anh ta không?
- Tôi rất chú ý đến điểm này. Có một vụ cứu vãn uy tín của anh ta. Bạn anh chàng bị sư tử vồ.
Battle thở dài:
- Đó không phải là điều tôi muốn.
- Ông quả là người kiên nhẫn, ông Battle ạ. Chỉ có một sự kiện tôi cho là phù hợp với yêu sách của ông. Chuyến đi vào nội địa Nam Mỹ, Despard đi cùng giáo sư Luxmore, một nhà thực vật học nổi tiếng và vợ ông ấy. Giáo sư chết vì sốt cao và được chôn ở đâu đó gần sông Amazone.
- Sốt cao à?
- Sốt cao. Nhưng tôi xin nói rõ, một thổ dân đã tình cờ kể ra là ông giáo sư không phải chết và sốt mà bị bắn chết. Nhưng không ai tin chuyện đó.
- Có lẽ.
Race lắc đầu:
- Tôi vừa kể mọi sự kiện. Ông đòi hỏi điều đó và ông có trách nhiệm. Song tôi vẫn phản đối việc cho rằng Despard đã giết chủ nhà tối hôm nọ. Anh ta là người da trắng. Ông Battle ạ.
- Ông nói là không thể giết người?
Đại tá Race ngập ngừng:
- Không thể làm điều mà tôi gọi là giết người, đúng vậy - ông đáp.
- Nhưng không phải là không thể giết một kẻ vì những lý do đầy đủ và có lý theo quan điểm của anh ta chứ gì?
- Nếu vậy, những lý do ấy phải đúng là có lý và đầy đủ.
Battle lắc đầu:
- Không thể có chuyện ta xét xử người khác và sử dụng pháp luật theo ý chủ quan được, ông đại tá ạ.
- Vẫn xảy ra đấy, ông Battle, vẫn xảy ra đấy chứ.
- Điều đó không nên xảy ra. Đây là quan điểm của tôi. Ngài nói gì vậy, ngài Poirot?
- Tôi đồng ý với ông, ông Battle ạ. Tôi luôn phản đối việc giết người.
- Thật là cách đặt vấn đề khôi hài - bà Oliver tham gia. Cứ như thể đó là chuyện săn cáo giết chồn làm mũ ấy. Ông nghĩ rằng có loại người nên bị giết chết đi hay sao?
- Có thể có chứ!
- Ra thế đấy!
- Bà không hiểu. Không phải tôi bận tâm nhiều về nạn nhân, mà là ảnh hưởng của nó đối với tính cách của kẻ sát nhân kia.
- Chiến tranh thì sao?
- Trong chiến tranh bà không thực hiện quyền xét xử cá nhân. Đó là điều vô cùng nguy hiểm. Một khi con người cứ cho rằng mình biết ai được phép sống, còn ai không, thì khi ấy anh ta đã thành một nửa kẻ giết người nguy hiểm nhất rồi. Nó chính là kẻ sẽ phạm tội một cách trắng trợn, giết người không chỉ vì lợi mà còn vì cả quan điểm sống nữa. Anh ta ình thực hiện chức năng của le bon Dieu (Chúa Trời).
Đại tá Race đứng dậy:
- Rất tiếc không ở lại với các bạn được. Có nhiều việc quá. Tôi muốn biết việc này kết thúc ra sao. Có lẽ cũng chẳng nên ngạc nhiên nếu chẳng bao giờ có kết quả. Thậm chí nếu ông có tìm ra ai giết thì việc không thể làm tiếp ngay sau đó sẽ là việc chứng minh kết luận ấy. Tôi đã trao cho ông mọi sự việc như ông yêu cầu, nhưng theo tôi, Despard không phải là thủ phạm. Tôi không tin là anh ta đã có lần giết người. Shaitana có lẽ đã nghe được đâu đó về cái chết của giáo sư Luxmore thôi, nhưng theo tôi, ta sẽ chẳng có gì nhiều hơn lời đồn đại ấy cả. Despard là người da trắng và tôi không tin anh ta đã từng là một tên giết người. Đó là ý kiến của tôi. Và tôi cũng có biết chút ít về đàn ông.
- Bà Luxmore là người như thế nào? - Battle hỏi.
- Bà ấy sống ở London nên ông có thể tự đến tìm hiểu. Ông sẽ thấy địa chỉ trong tờ giấy này. Ở đâu đấy quanh vùng Nam Kensington. Nhưng tôi xin nhắc lại, Despard không phải là thủ phạm.
Đại tá Race ra khỏi phòng với những bước chân nhẹ nhàng của người đi săn.
Battle gật đầu trầm tư sau khi đóng cửa lại:
- Có lẽ ông ấy đúng - ông nói - Ông ấy hiểu biết về con người. Nhưng dù sao, ta không thể khẳng định trước điều gì cả.
Ông xem xét suốt lượt đống tài liệu Race để lại trên bàn, thỉnh thoảng lại viết vào tập vở để bên cạnh bằng bút chì.
- Ái chà, ngài sĩ quan Battle ơi - bà Oliver nói - Ông sẽ kể cho chúng tôi những việc ông đã và đang làm chứ?
Ông ngẩng lên và mỉm cười, nụ cười dè dặt làm nhăn bộ mặt cứng như gỗ.
- Tất cả những việc đó đều không bình thường. Tôi hy vọng bà nhận thức được điều đó.
- Vô nghĩa - bà Oliver đáp - Tôi chẳng mong ông kể cho chúng tôi điều ông không muốn.
Battle lắc đầu:
- Không - ông nói - Đây là ván bài lật ngửa. Hình thức vụ án này đúng là như vậy. Tôi muốn chơi sòng phẳng.
Bà Oliver kéo ghế lại gần hơn.
- Kể đi ông - bà nài nỉ.
Battle chậm rãi bắt đầu:
- Trước tiên tôi xin nói điều này. Trong vụ ông Shaitana bị giết tôi chẳng có gì khôn hơn các bạn. Không hề có dấu vết hay manh mối nào trong đống giấy tờ của ông ấy. Còn đối với bốn người kia, dĩ nhiên tôi phải theo dõi họ nhưng chẳng được mấy kết quả. Đó chính là điều ta phải dự tính. Không, như ngài Poirot nói, chỉ còn một tia hy vọng - đó là quá khứ. Tìm được một cách chính xác diễn biến các vụ phạm tội trước, nếu có, mà các nhân vật ấy đã từng gây ra, và việc đó sẽ có thể nói với chúng ta ai đã giết người lần này.
- Ấy à, thế ông đã tìm được gì đó rồi chăng?
- Tôi đã tìm được một trong số họ rồi.
- Ai vậy?
- Bác sĩ Robert!
Bà Oliver nhìn ông với vẻ hồi hộp.
- Như ngài Poirot đây biết, tôi đã thử mọi cách. Tôi đã xác định được rõ ràng là hiện nay trong các gia đình ông ta chăm sóc xem có vụ chết người bất thình lình nào không. Tôi đã tìm kiếm mọi ngõ ngách hết sức mình và chỉ có một trường hợp thôi. Vài năm trước, Reobert chắc chắn đã phạm tội không thận trọng. Ít nhất là như vậy, đối với một trong những bệnh nhân nữ của ông ta. Có thể trong việc này chẳng có gì, rất có thể, nhưng người đàn bà này là loại người loạn thần kinh, dễ xúc động, thích gây chuyện cãi nhau. Và hoặc người chồng nghe phong phanh về chuyện đang xảy ra hoặc người vợ đã thú nhận. Dù sao, trong việc liên quan đến ông bác sĩ thì sự cũng đã rồi. Người chồng điên giận sẽ báo cho Ban y tế. Nếu như thế thật thì có nghĩa là sự nghiệp của ông ta sẽ bị sụp đổ.
- Đều gì đã xảy ra? - Bà Oliver nín thở hỏi.
- Rõ ràng là Robert đã cố gắng làm dịu bớt ông chồng, rồi ngay sau đó ông chồng đã bị chết bởi bệnh than.
- Bệnh than à? Nhưng đó là một bệnh gia súc kia mà.
Viên sĩ quan cảnh sát toét miệng cười:
- Hoàn toàn đúng, bà Oliver ạ. Đó không phải là mũi tên tẩm thuốc độc của người da đỏ Nam Mỹ đâu. Chắc hồi đó bà nhớ người ta bán tháo một loạt dao cạo râu mới nhập chất lượng kém, bị gỉ. Dao cạo râu của Craddock được chứng tỏ là nguyên nhân đầu độc nạn nhân.
- Bác sĩ Robert có chăm sóc ông ta không?
- Ồ, không. Ông ta thừa thận trọng để không hành động như thế. Có thể nói Craddock dù thế nào cũng không muốn ông bác sĩ ấy chăm sóc mình. Chứng cớ duy nhất tôi có được - và cũng chẳng có mấy giá trị - là vào thời gian đó, trong số bệnh nhân của bác sĩ có một trường hợp bị bệnh than.
- Ông cho là bác sĩ đã tẩm thuốc độc vào dao cạo?
- Đó là một ý kiến quan trọng đấy. Nhưng xin nhắc nhở, đấy chỉ là một ý kiến thôi. Không hơn gì đâu. Chỉ đơn thuần là sự ước đoán, nhưng có thể lắm chứ.
- Ông ta sau đó không cưới bà Craddock à?
- Ôi, trời ạ! Tôi cho rằng sức ép luôn từ phía bà vợ. Bà ta định nổi đóa lên, nghe kể lại như vậy, nhưng rồi đột ngột bỏ sang Ai Cập với vẻ rất hạnh phúc để nghỉ đông. Bà ta đã chết ở bên đó. Một ca nhiễm độc máu ít người biết tới. Nó có cái tên rất dài nhưng không can hệ gì lắm. Ở nước ta ít gặp, nhưng đối với thổ dân Ai Cập lại là bệnh tương đối phổ biến.
- Nghĩa là không thể có chuyện viên bác sĩ đầu độc bà ta?
- Tôi không biết - Battle chậm rãi đáp. Tôi vừa nói chuyện với một nhà vi trùng học, bạn tôi, thực khó mà kiếm được những câu trả lời của những nhà khoa học như vậy. Họ chẳng bao giờ nói “đúng” hay “sai”. Thường là “rất có thể, với điều kiện là…”, “điều này phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý của mỗi người…”, “những ca này giống nhiều ca đã được biết tới…”. Và tất cả những câu đại loại như thế. Nhưng rốt cuộc tôi đã moi được điều này: mầm bệnh có thể đã được cấy vào máu trước khi rời nước Anh. Triệu chứng không xuất hiện ngay.
Poirot hỏi:
- Bà Craddock có được tiêm phòng thương hàn trước khi đi Ai Cập không? Tôi nghĩ hầu hết mọi người đều được tiêm cả.
- May cho ông đấy ngài Poirot ạ.
- Và bác sĩ Robert tiêm cho bà ta?
- Đúng thế. Ta lại tắc ở đây, chẳng chứng tỏ được gì cả. Bà ấy bị tiêm hai mũi - có thể nó là thuốc phòng bệnh thương hàn như mọi khi. Hoặc một mũi phòng bệnh thật, còn mũi kia… là thuốc gì đó. Chúng ta không biết và chẳng bao giờ biết được nữa. Tất cả chỉ là giả thiết thôi. Tất cả những lời mà ta có thể nói được là: Rất có thể.