Tay Bắn Tỉa Ở Sarajevo

Thời đi học của Linne rất tốt đẹp, không chỉ vì cậu là thiên tài, bởi vì khi một học sinh thiên tài không gặp được người thầy có mắt nhìn thì cũng dần bị mai một.

Odin Grenkins vốn dĩ không dạy khóa của Linne, nhưng vì huấn luyện viên của cậu xin nghỉ phép về thăm người thân nên Grenkins mới dạy thay một tuần, cho Linne cơ hội được gặp ông. Một tuần đủ để Grenkins nhìn trúng Linne giữa một đám gà mờ, cũng đủ để ông nhận ra Linne là tay bắn tỉa hạng nhất. Ông có linh cảm rằng học trò của mình sẽ trở thành một nhân vật giỏi giang, một người khiến cả Liên bang Nam Tư phải rúng động.

Trong thập niên 80, họ là đôi thầy trò được ngưỡng mộ nhất, thầy trò cùng tiến, chí hướng hợp nhau, nếu không phải vì Grenkins lớn tuổi hơn Linne rất nhiều, họ càng giống hai anh em. Mối quan hệ như vậy rất quan trọng đối với quá trình trưởng thành của Linne, cậu là một thiên tài, tính tình lại kiêu ngạo, người như thế rất khó hòa hợp với tập thể. Tuy rằng trường quân đội không phát sinh hành vi xa lánh kỳ thị quá nghiêm trọng, nhưng Linne vẫn cô độc, cậu không có bạn bè. Sự bầu bạn của Grenkins giúp Linne phân tán nỗi buồn và cô đơn, giúp cậu có thêm tự tin. Thậm chí điều đó còn quan trọng hơn kỹ năng bắn tỉa mà mà Grenkins dạy cho Linne, dù sao đối với một lính bắn tỉa, trạng thái tâm lý mới là thứ xếp thứ nhất.

Cuối cùng Linne tốt nghiệp với thành tích đứng đầu, được đề cử đi Anh để đào tạo chuyên sâu. Lúc ấy danh sách được đi bị hạn chế, cả trường chỉ có một suất. Để giành suất đi cho Linne mà không để rơi vào tay một gã con ông cháu cha nào đó, Grenkins thậm chí còn cãi nhau với hiệu trưởng, suýt chút nữa bị cách chức. Linne vừa thấy hổ thẹn vừa thấy mình không thể phụ lòng thầy, trở về từ Anh, cậu trở thành tay bắn tỉa nổi bật nhất Liên bang, được đặc biệt tuyển vào Đơn vị đặc nhiệm, lúc ấy cậu 21 tuổi, chưa từng có tiền lệ trong Quân đội Nhân dân.

"Sao thầy lại ở Sarajevo?" Linne hoàn toàn không ngờ mình lại gặp Grenkins ở đây.

Grenkins thẳng thắn: "Công việc. Buộc phải đến đây."

"Thầy về hưu rồi mà?"

"Gần đây họ giao cho ta một nhiệm vụ lâm thời. Ta cũng rất ngạc nhiên, nói thật, đến tuổi này rồi mà còn bảo ta đi làm nhiệm vụ, đâu phải quân đội hết người rồi chứ. Họ tìm tới tận lão hiệu trưởng, ta không còn cách nào, bèn phải đi một chuyến."

"Chuyện gì mà khăng khăng muốn thầy làm?"

"Cậu cũng biết nhỉ? Bosnia–Herzegovina sắp tiến hành toàn dân bỏ phiếu công khai. Nếu cuộc bỏ phiếu thuận lợi, Bosnia–Herzegovina sẽ độc lập."

"Vậy thì liên quan gì đến thầy? Chẳng lẽ bảo thầy cho nổ tung địa điểm bỏ phiếu."

Grenkins cảm thấy cậu quá ngây thơ: "Địa điểm bị nổ vẫn có thể đổi chỗ khác. Người bỏ phiếu mới là mấu chốt."

Thì ra là nhiệm vụ ám sát. Linne nhíu mày: "Quân đội Nhân dân chọc Bosnia thành cái sọt rồi, nếu tiếp tục làm việc như vậy thì càng tăng thêm tội ác của dân tộc ta. Bosnia độc lập là chuyện không sớm thì muộn, cho dù ngăn cản cuộc bỏ phiếu lần này thì vẫn còn lần tiếp theo. Năm 90 họ cũng đưa ra đề nghị bỏ phiếu công khai, hoãn lại hai năm chẳng phải là muốn làm như năm ấy hay sao?"

"Vậy cậu nghĩ chúng ta nên buông tha cho Bosnia?" Grenkins rất ngạc nhiên với quan điểm của Linne: "Không giống với tính cách lúc trước của cậu chút nào."

"Em chỉ nghĩ rằng chúng ta không nên mạo hiểm với cái danh tiếng hiện tại. So với Bosnia, hình ảnh dân tộc quan trọng hơn nhiều."

Grenkins thở dài, chăm chăm hút thuốc không nói gì.

Một lát sau, ông nói: "Linne, ta biết cậu rất yêu Serbia, nhưng nhiều khi cái nhìn của người khác không quan trọng đến thế."

Linne đợi ông nói hết mới trả lời: "Mỹ chỉ trích chúng ta lạm sát người vô tội, không có nhân quyền, nhưng người Mỹ đâu hiểu được, chúng làm sao hiểu được văn hóa dân tộc của ta? Chúng chẳng biết gì hết, chỉ biết lấy văn hóa và quan niệm của chúng để can thiệp vào nội bộ quốc gia nước khác, đây là cuộc nội chiến của riêng chúng ta, chúng lấy tư cách gì mà chen vào?"

Grenkins cười lạnh nhạt: "Đó là thành kiến của chúng, giống như chúng nghĩ người da đen là dơ bẩn, người da vàng thấp kém, chúng nghĩ người Serb là hung ác tàn bạo, cậu không thể thay đổi cách nghĩ của chúng được. Thay vì thay đổi quan niệm của chúng, chẳng bằng ta hãy thắng trận, người thắng mới có tư cách viết nên lịch sử."

"Thắng đương nhiên là tốt, thắng là mọi người đều thắng lợi, nhưng nếu thua thì sẽ là thất bại của riêng thầy. Thầy không sợ quá mạo hiểm sao?" Linne hỏi: "Chuyện của em chính là một vết xe đổ. Thầy, em còn trẻ, em có thể chống lại sức ép dư luận, nếu thầy cũng bị hãm hại thì phải làm sao đây?"

Grenkins hơi giận: "Linne, cậu không tin tưởng tổ chức!"

Linne cúi đầu: "Rất xin lỗi thầy, em chỉ quan tâm đến sự an toàn của thầy."

"Ta biết hệ thống quân đội hiện giờ đã hết thuốc chữa, không chỉ hệ thống quân đội, cả bộ máy nhà nước cũng vậy. Nhưng dân tộc chúng ta vẫn còn cứu được, người Serb vẫn còn hy vọng. Bởi vì chúng ta là dân tộc xuất sắc nhất, mạnh mẽ nhất. Chúng ta phải thắng, chúng ta phải ngăn Bosnia lại mới có thể giữ được lực lượng của Serbia, duy trì quyền lực của mình. Chiến tranh là tuyến đường một chiều, Linne, chúng ta không còn đường rút lui nữa rồi." Grenkins hùng hồn nói: "Hoặc là thắng, hoặc là diệt vong."

Linne sững sờ. Cậu rất khó tưởng tượng được người thầy đã hơn 60 của mình vẫn còn tràn trề năng lượng đến thế.

Thực ra cậu có thể hiểu được cách nghĩ của Grenkins. Thanh danh của Serbia đã sụp đổ, nếu trận này tiếp tục thua, vậy thì họ chỉ còn hai bàn tay trắng. Chỉ có cố gắng thắng một trận, thu lại quyền lực đã mất mới có thể vãn hồi lòng tự tôn dân tộc. Giống như Tito của năm đó, một người cộng sản chỉ biết đánh du kích, thậm chí Mỹ còn nghĩ ông không có tư cách đứng trên trường quốc tế, nhưng sau đó thì sao? Tito thống nhất Nam Tư, ông thành lập ra Liên bang, cuối cùng còn giành được quyền tổ chức Thế vận hội mùa đông, các quốc gia khác cũng thừa nhận tính hợp pháp của chính quyền Liên bang.

Grenkins vẫn còn tỉnh táo nhận ra rằng chỉ có kẻ mạnh và kẻ thắng mới có quyền lên tiếng, mới có thể được người khác tôn trọng. Serbia đã chạy tới giao lộ nguy nan nhất, tiếp đến, dân tộc này sẽ gặp phải thử thách mang tính sống còn.

Linne hơi xúc động. Thầy giáo của cậu vẫn lo nghĩ cho dân tộc này, ông rõ ràng vẫn hy vọng Serb trở thành dân tộc vĩ đại và xuất sắc nhất. Không hề giống với Baleramović. Baleramović cũng nói về "Serbia vĩ đại", nhưng cái lý tưởng đó của ông ta chỉ như một công cụ. Một khi xảy ra chuyện, đám tiểu nhân ích kỷ đó chẳng hề nghĩ tới thể diện của Serbia. Cũng chính vì những người như Baleramović, Serbia mới tới bước đường cùng.

Nhưng cách nghĩ của Grenkins có một vấn đề. Rốt cuộc kẻ mạnh là người thế nào? Đánh thắng trận đương nhiên là kẻ mạnh, nhưng dũng cảm đối mặt với sai lầm cũng là một kẻ đáng gờm. Cứ cho là Serbia xuất hiện thêm một Tito, chiến thắng và thống nhất Liên bang một lần nữa, được cả quốc tế công nhận, nhưng mâu thuẫn dân tộc vẫn không thể được hòa giải. Milošević có thể coi tất cả các dân tộc đã độc lập như những kẻ phản bội, ông ta có thể mắng chửi người Croat và người Bosniak trên những trang sử, nhưng không thể thắng được sự tin tưởng và tôn trọng của những dân tộc khác. Liên bang này vẫn là một thể yếu ớt mong manh, chẳng qua là người Serb tỏ ra nó rất huy hoàng mà thôi.

Nhưng Serbia cũng có thể thay đổi chính sách. Milošević có thể tự thú vì hành vi tàn sát ở Croatia, nhận phán quyết của tòa án quốc tế, lấy danh nghĩa chính phủ để bồi thường cho những gia đình người bị hại và giúp dân chạy nạn tìm chốn an thân. Giống như Đức tàn sát người Do Thái trong Thế chiến II, họ không ngừng nhận lỗi và bồi thường, dám nhìn thẳng vào mâu thuẫn và lịch sử, ấy mới thực sự là điều đáng được tôn trọng, hơn nữa việc làm ấy sẽ khiến các dân tộc một lần nữa đạt được tiếng nói chung.

Linne biết, Serbia sẽ không làm vậy. Nếu Serbia có ý định quay đầu thì đã chẳng rơi vào tình cảnh ngày hôm nay. Milošević không làm được, người Serb không làm được, cả dân tộc Serbia rất khó làm được.

Đôi khi Linne cũng ngẫm lại, tính cách dân tộc họ có nên thay đổi hay không, liệu có quá cứng rắn và ích kỷ. Cậu biết sự chăm chỉ, anh dũng, thẳng thắn, lạc quan đã hình thành nên dân tộc vĩ đại này, đến bây giờ Linne vẫn cho rằng Serb là gốc cây thường xanh vững chãi nhất của thế giới. Nhưng dân tộc này cũng có vấn đề, dân tộc nào cũng có vấn đề, người Serb đôi khi tự đại, ngạo mạn, dã tâm bành trướng quá mạnh, mà năng lực lại không đi liền với dã tâm ấy, đám chính khách thì mờ mắt vì lợi ích. Serbia giống như một chiếc xe đã rệu rã từng phần đang lao nhanh xuống dốc núi, nếu nó không phanh lại và sửa chữa, thứ chờ đợi nó là kết cục bị phá hủy.

Grenkins là điển hình cho chiếc xe ấy, ông sẽ không thay đổi. Linne cũng không kỳ vọng ông thay đổi cách nghĩ: "Thầy nói rất đúng, em hiểu ý thầy rồi. Nhưng thầy đã cao tuổi, nếu còn phiền đến thầy thì đám thanh niên chẳng hóa ra là vô dụng hết? Cũng nên để đám trẻ học cách bảo vệ dân tộc, lúc này thầy nên về nông thôn hưởng phúc mới phải."

Grenkins cười: "Ta cũng muốn từ chối, nhưng họ nói chuyện này chỉ ta mới làm được. Hết cách rồi, ta đành phải đi."

"Vì sao chỉ có thầy mới làm được?"

"Một tay bắn tỉa lợi hại đã xuất hiện ở Bosnia, biểu hiện cực kỳ xuất sắc trong cuộc hộ tống lương thực ở sân bay, hình như là thành viên của Cầy Vằn. Họ sợ nhiệm vụ lần này sẽ bị cản trở nên phái ta tới dựng phương án ám sát, tránh đêm dài lắm mộng."

Lúc này Linne thật sự không cười nổi nữa. Tên "lính bắn tỉa lợi hại" kia có lẽ là chính cậu. Quân đội Nhân dân đương nhiên không biết cậu đã phục vụ cho quân chính phủ Bosnia–Herzegovina, hơn nữa tối hôm đó cậu hành động cùng Cầy Vằn, khó tránh khỏi việc bị nhận nhầm thành Cầy Vằn. Nhưng cậu thật sự không ngờ Quân đội Nhân dân lại mời Grenkins xuống núi.

Nếu nói Linne là lính bắn tỉa xuất sắc nhất, vậy Grenkins là thầy của lính bắn tỉa xuất sắc nhất, là người duy nhất có thể đối chọi với Linne. Nếu cậu tham gia nhiệm vụ bảo vệ nghị sĩ lần này, rất có thể sẽ xảy ra tình huống thầy trò trở mặt. Đó không phải là điều Linne muốn nhìn thấy, nếu trên thế giới này có người mà cậu không muốn đối địch thì đó chính là Odin Grenkins. Họ quá hiểu nhau, hiểu thói quen và ngón đòn của nhau, đây chính là kẻ địch cấp độ địa ngục.

"Em chưa từng nghe nói quân chính phủ Bosnia có người giỏi đến thế, chẳng lẽ còn xuất sắc hơn em?" Tay bắn tỉa tỏ ra bình tĩnh, thậm chí còn mở miệng đùa giỡn.

Grenkins hút xong điếu thuốc, đưa cả bao thuốc cho Linne. Cậu rút lấy một điếu, quả thật bây giờ cậu cần phải mượn nicotine để lấy lại bình tĩnh. Trong tiếng bật lửa tành tạch, cậu nghe thầy giáo của mình nói: "Ai biết chứ, từng giây từng phút đều có những nhân tài mới sinh ra, không thể coi thường được."

Linne hút mạnh một hơi, hương vị điếu thuốc này nhạt hơn trong trí nhớ của cậu. Cậu không tiếp lời.

Grenkins nhìn cậu qua làn khói nồng đậm: "Lev, nếu có thể, ta không muốn đứng trên lập trường đối địch với cậu."

Linne gảy tàn thuốc, khẽ cười: "Thầy, thầy quên rồi à, trước kia chúng ta cũng thường xuyên mô phỏng kẻ địch."

"Đó là mô phỏng, không có ý nghĩa. Chỉ để dạy cậu mà thôi."

"Thầy yên tâm, sẽ không xảy ra chuyện ấy đâu."

Grenkins tỏ ra vui mừng, đứng lên chào: "Gặp được cậu ta thật sự vui lắm, Lev. Dù thế nào thì cũng mong cậu có thể sống tốt. Cậu là một người xứng đáng có được hạnh phúc." Ông chìa tay ra bắt tay Linne.

Linne đứng lên, lúc này mới thấy không ổn, hai chân như bị rút lên sức lực, khung xương toàn thân không thể chống đỡ được cơ thể, chưa đứng lên hoàn toàn mà cậu đã ngã quỵ xuống. Ngón tay cậu run rẩy, điếu thuốc trong tay rơi xuống sàn. Linne lập tức hiểu ra điếu thuốc có vấn đề, cậu bị chính thầy giáo của mình đặt bẫy.

Linne ngã trên sàn, nở một nụ cười bất đắc dĩ, trước khi hoàn toàn chìm vào bóng tối, cậu nghe thấy tiếng trách cứ lạnh lùng của Grenkins---

"Ta đã dạy cậu rồi, trên chiến trường đừng bao giờ tin tưởng bất kỳ ai."

- ----------

Tác giả có lời muốn nói:

Thầy trò đối địch, Linne sắp đánh nhau với thầy mình rồi~ Odin Grenkins là người chân chính theo chủ nghĩa dân tộc, tôn sùng kẻ mạnh, người cường điệu kết quả, cho rằng kẻ mạnh là chính nghĩa, thắng làm vua thua làm giặc. Đây là quan điểm và lối tư duy rất điển hình, quan điểm ấy có tốt hay không, mọi người tự phán đoán đi.